پیام معاون اول رئیس جمهور به مناسبت نخستین کنگره ملی و بین المللی سالمندی در دانشگاه علوم پزشکی تهران

به گزارش سینا رسانه دانشگاه علوم پزشکی تهران، در متن پیام معاون اول رئیس جمهور آمده است:

به نام خداوند بخشنده و مهربان
اساتید محترم، پژوهشگران گرامی و شرکت کنندگان ارجمند
با سلام و درود به همه شما که در این گردهمایی علمی و کاربردی حضور و مشارکت دارید؛
امروز که در آئین افتتاح این سمینار فاخر حضور داریم بسیار خوشحالم که شاهد توجه جدی به یکی از مهم ترین مسایل آینده کشور یعنی پدیده نوین سالمندی جمعیت هستیم این نشست که با همکاری دانشگاه های علوم پزشکی استان تهران، سازمان بیمه سلامت و انجمن علمی سالمندان برگزار می‌شود فرصتی است تا گامهای مؤثری برای مواجهه صحیح با این پدیده چندبعدی برداریم.
 امید است حاصل تلاش اندیشه‌ورزانه و تصمیم‌سازی مبتنی بر شواهد اساتید صاحب‌نظر در این نشست کاربردی برای سیاست‌گذاری جامع در خصوص سالمندی سالم، فعال و پویای همه فرزانگان و هم‌وطنان ارشد این سرزمین کهن، مورد استفاده دستگاه‌های دولتی و نهادهای عمومی قرار گیرد.
از منظری دیگر، جامعه ما بیش از هر زمان دیگری به حضور پررنگ و با ارزش سالمندان در عرصه های مختلف نیازمند است. سالمندان ما گنجینه ای ارزشمند از تجربه، حکمت و فرهنگ ملی و دینی هستند که میتوانند با انتقال این میراث گرانبها به نسل جوان، موتور محرک پیشرفت و تعالی کشور باشند.
از این رو دولت چهاردهم مصمم است تا با اتخاذ رویکردی جامع و کارآمد، گامهای بلندی در مسیر ارتقای رفاه و کیفیت زندگی سالمندان بردارد در این راستا برنامه های متنوع و اثر بخشی را پیش بینی کرده ایم که اینک به اختصار چند مسئله و راهکار را مرور میکنیم.
سالمندی جمعیت، فرصت یا تهدید؟
همان طور که می‌دانید سالمندی جمعیت یکی از مهمترین تحولات جمعیتی در جهان امروز است. برای اولین بار در تاریخ بشر کشورهای توسعه‌یافته و در حال توسعه به ویژه کشور عزیز ما با روند چشمگیر افزایش درصد سالمندان مواجه شده‌اند. این گذار جمعیتی که در کشورهای توسعه‌یافته از حدود یک قرن پیش آغاز شده، امروز با سرعت بیشتری در کشورهایی مانند ایران در حال وقوع است. پیش‌بینی‌ها نشان میدهد که تا سال ۱۴۳۰ بیش از ۳۰ میلیون نفر از جمعیت کشور ما در گروه سنی سالمندان قرار خواهند داشت.
افزایش طول عمر، یک دستاورد بزرگ بشری است و باید آن را به عنوان فرصتی برای بهره‌مندی بیشتر از زندگی و کمال رشد فردی تلقی کنیم؛ اما از منظر کلان، این تغییرات جمعیتی می‌تواند، پیامدهای گسترده ای بر اقتصاد، نظام رفاهی، سلامت و ساختار اجتماعی کشور بگذارد. چنانچه سیاستهای مناسب و زیرساختهای لازم برای مدیریت این تغییرات فراهم نشود، این روند می‌تواند به یک بحران بزرگ در حوزه‌های بهداشتی -درمانی، رفاهی - بیمه ای، فرهنگی – اجتماعی، معیشتی - اقتصادی و حتی امنیتی تبدیل شود.

چالشهای پیش‌رو و مسئولیت‌های ما
کشور ما مانند بسیاری از کشورهای دیگر با چالش‌های بزرگی در این زمینه روبه روست؛ ناکارآمد بودن سیاست‌گذاری‌ها و عدم تمهید زیر ساخت‌ها و چیدمان لازم باعث شده است که ما در مسیر مواجهه با این بحران از برخی کشورهای دیگر عقب بمانیم. شورای ملی سالمندان که با مصوبه هیئت دولت در سال ۱۳۸۳ برای ساماندهی امور سالمندان تشکیل شده است، در غیاب سیاستهای کلان سالمندی ابلاغی از سوی مجمع تشخیص مصلحت نظام و یا قانون جامع حمایت از حقوق سالمندان مصوب مجلس شورای اسلامی تاکنون نتوانسته است به طور مؤثر عمل کند. از سوی دیگر، برنامه راهبردی سند ملی سالمندان هم، با توجه به فقدان ساختار اجرائی مناسب، مانند سازمان ملی سالمندان و سایر ساختارهای اداری متناسب با وظایف دستگاههای اجرائی و نیز عدم تخصیص بودجه نشان‌دار برای تکالیف اختصاصی حوزه سالمندی، تاکنون پیاده‌سازی و محقق نشده است.
امروز ما باید با درک صحیح از تحولات جمعیتی و پیامدهای آن، سیاستهای کلانی را در زمینه جوانی جمعیت و سالمندی تدوین کنیم؛ برای جلوگیری از وقوع بحرانهای اجتماعی و اقتصادی لازم است که هم‌زمان به افزایش نرخ باروری و بهبود کیفیت زندگی سالمندان توجه کنیم؛ این دو هدف، نه تنها با یکدیگر در تضاد نیستند، بلکه میتوانند از طریق برنامه ریزی‌های جامع و علمی به یکدیگر کمک کنند.

راهبردهای دولت برای مدیریت سالمندی
دولت جمهوری اسلامی ایران با آگاهی از اهمیت این موضوع، برنامه های جامعی را از قبیل موارد زیر برای مواجهه با سالمندی در دستور کار خود قرار داده است:
1.    سیاست گذاری جامع پویا و پایدار: نخستین گام، تدوین و اجرای سیاست‌های جامع و پایدار در حوزه سالمندی است. ما باید از تجربیات جهانی در مواجهه با پیامدهای پدیده سالمندی بهره‌مند شویم و با ایجاد یک مسیر بلندمدت اما پویا، نظام سلامت، رفاه و توانمندسازی سالمندان را تقویت کنیم.
2.    ایجاد سامانه رصد و دیده بانی سالمندی ایران: برای ترسیم واقعی سیمای سالمندی، سیاست گذاری مبتنی بر شواهد، نیازسنجی از ذی نفعان و انتخاب اولویتها، چه در برنامه ها و مداخلات و چه در گروه های هدف نیازمندتر به دریافت منابع و خدمات، اعتبار سنجی و پایش عملکرد مراکز ارائه دهنده انواع خدمات و نیز داده کاوی و استخراج تحلیل و بصیرت برای پیامدسنجی سیاست‌گذاریها، نیازمند ایجاد بانک جامع اطلاعات سالمندی و داشبرد برخط و هوشمند مدیریت برنامه‌ها و تنظیم‌گری و نظارت بر دستگاه‌های متولی و مراکز متصدی خواهیم بود.
3.    تقویت جایگاه اجتماعی سالمندان: سالمندان، گنجینه ای از تجربه و خرد هستند. دولت تلاش می‌کند تا با تقویت جایگاه اجتماعی سالمندان و ایجاد فرصت‌های مشارکت در جامعه از این ظرفیت ارزشمند برای ایجاد حال خوب، پیوند بین نسلی و سود جمعیتی دوم استفاده کند.
4.    ارتقای خدمات اجتماعی، بهداشتی، رفاهی و بیمه‌ای: سالمندان به فراخور وضعیت خود، نیازمند بسته فراگیر اما هدفمند و سطح‌بندی‌شده از خدمات اجتماعی، رفاهی، آموزشی، بهداشتی و بیمه‌ای اختصاصی هستند. دولت متعهد است تا با گسترش مراکز متنوع و مدل‌های جامعه‌محور سالمندی و ایجاد پوشش بیمه‌ای کامل برای این گروه سنی از رفاه و سلامت جسمانی، روانی و اجتماعی ایشان به بهترین شکل مقدور حمایت کند؛ از این رو آسیب‌شناسی وضعیت موجود و آینده نگاری شرایط پیش رو جهت بازنگری و تحول در نظامهای تأمین اجتماعی و بازنشستگی پایدار و کارآمد با هدف فراهم کردن امنیت اقتصادی سالمندان از اهم مطالبات دولت از صندوقهای بازنشستگی می‌باشد.
5.    رشد تحقیقات و توسعه در حوزه سالمندی: تحقیق و توسعه در حوزه سالمندی، کلید اصلی حل مشکلات آینده است. دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی باید با حمایت دولت به تولید دانش بومی و ارائه راه حل‌های عملی و متناسب با زیرساخت‌ها و منابع در دسترس برای مواجهه با چالشهای سالمندی بپردازند.
6.    همکاری های بین المللی: سالمندی یک پدیده جهانی است و ما نیازمند همکاری با سایر کشورها و سازمان‌های بین المللی برای بهره‌گیری از بهترین تجربیات و روش‌ها هستیم، تا پس از بومی‌سازی و متناسب‌سازی بر شتاب کارآمدسازی سیستم سالمندی بیافزائیم.

نتیجه گیری
این سمینار، فرصتی مغتنم برای تبادل دانش و تجربیات در حوزه سالمندی است، ما باید از این نشست‌ها برای تدوین راهبردهای جامع و علمی در حوزه سالمندی استفاده کنیم.
تنها از طریق هم‌افزایی و همکاری میان قوای سه‌گانه نهادهای عمومی و بخش خصوصی با مراکز دانشگاهی، اندیشکده‌ها، انجمن‌های علمی و مردم نهاد میتوانیم با چالش سالمندی مواجه شویم و آن را به فرصتی برای توسعه پایدار کشور تبدیل کنیم.
امیدوارم با تدبیر و خرد جمعی شما بزرگان و همراهی همه‌جانبه مسئولان ذی‌ربط و مسئولیت‌پذیری اجتماعی آحاد مردم عزیزمان بتوانیم راهکارهای مؤثری برای مواجهه با این چالش بزرگ بیابیم و آینده ای روشن و پرامید برای سالمندان و جوانان کشورمان رقم بزنیم.
با آرزوی موفقیت و سربلندی برای شما عزیزان
محمدرضا عارف
معاون اول