دکتر دهقانی: همه تلاشم این بود موضوعی انتخاب کنم که عملیاتی و کابردی شدن در آن مشهود باشد

گالری عکس 

به گزارش روابط عمومی دانشکده پرستاری و مامایی؛ علی دهقانی، متولد سال 1364 در شهرستان ممسنی استان فارس؛ تحصیلات دوره ابتدایی و راهنمایی را در همین شهرستان و دوره متوسطه را در قائمیه گذراند. وی پس از طی دوران کارشناسی پرستاری در دانشگاه علوم پزشکی جهرم؛ در سال 1388 از این دوره فارغ التحصیل شد. وی همزمان در همان سال، در زمانی که امتحان وزارت علوم (از جمله دانشگاه تربیت مدرس) و وزارت بهداشت جداگانه برگزار می شد، با کسب رتبه نخست در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه تربیت مدرس پذیرفته شد. دهقانی با عنوان دانش آموخته برتر دانشگاه تربیت مدرس از این دوره فارغ التحصیل شد و به مدت یک سال و نیم به عنوان طرح هیات علمی در دانشگاه علوم پزشکی جهرم مشغول به فعالیت بود.
وی که تحصیل در دوره دکتری تخصصی پرستاری را از سال 1391 آغاز کرده بود در تیرماه سال 1395 توانست با دفاع از رساله اش با عنوان " طراحی و اعتباریابی پرسشنامه سنجش تطابق با بیماری در بیماران مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس"  از دوره دکتری دانشگاه علوم پزشکی تهران فارغ التحصیل شود.
 
 
" طراحی و اعتباریابی پرسشنامه سنجش تطابق با بیماری در بیماران مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس"  موضوع رساله شما بود؛ کمی در مورد آن برایمان توضیح دهید؟ تمرکز اصلی این پژوهش چیست ؟
قبلا در دوره کارشناسی ارشد با بیماران مبتلا به ام اس کار کرده بودم؛ بعد از آن هم فعالیت های پژوهشی متعددی در این زمینه داشتم. در دوره دکتری هم دوست داشتم در لاین تحقیقاتی خاص، به طوری که ادامه دهنده در راستای تحقیقات قبلی ام باشد، کار کنم؛ این شد که موضوع رساله ام را در زمینه بیماران مبتلا به ام اس انتخاب کردم تا بلکه بتوانم سهمی هر چند کوچک درکمک به این بیماران داشته باشم.
ام اس، از جمله نوادر بیماری های مزمن است که افراد را در سنین پایین درگیر می کند. هر چند در متون عمدتاً سنین 40 – 20 سال را شایع ترین سن ابتلا به بیماری می دانند؛ اما واقعیت این است که در طی سال های اخیر افراد زیادی با سنین بسیار پایین تر از 20 سال هم به این بیماری مبتلا شدند. ما حتی نوزادانی را هم داریم که تشخیص بیماری ام اس داشته اند. از طرفی عمده این بیماران، شاید بیشتر از 90 درصد از آنها، افرادی تحصیل کرده، بسیار مهربان، خوش برخورد و با دلسوزهای خاصی هستند که کار کردن با آنها لذت بخش و از طرفی هم بسیار تاثیرگذار از جنبه روحی برای محقق است.
غیر مستقیم دلیل انتخاب موضوع تطابق برای رساله ام را گفتم. افراد در دوره نوجوانی و جوانی بهترین دوران زندگی خود را سپری می کنند و مطمئناً آرزوها و توانایی های زیادی دارند؛ وقتی در این سنین به یک بیماری مزمن مبتلا می شوند، بدون شک خیلی تحت تاثیر قرار می گیرند به طوری که تمامی جنبه های زندگیشون اعم از ابعاد جسمی و روحی آنها از این بیماری تاثیر می پذیرد. آنها برای اینکه در این سنین بیماری خود را مدیریت کنند و بتوانند کیفیت زندگی خوبی داشته باشند؛ نیاز است که با بیماری که به آن مبتلا شدند و مشکلات و علائمی که به دنبال ابتلا به بیماری ممکن است سراغ آنها بیاید، تطابق پیدا کنند و یا به اصطلاح به طور عامیانه تری بتوانند با بیماری شان کنار بیایند. به همین دلیل موضوع مهم تطابق را به عنوان واژه اصلی و مرکزیت تحقیق خود انتخاب کردم. 
این مطالعه شامل دو فاز یا دو مرحله بود؛ در فاز اول مفهوم تطابق با بیماری را به طور اختصاصی در بیماران مبتلا به بیماری ام اس با استفاده از روش تحلیل مفهوم هیبرید که یکی از کامل ترین و بی نقص ترین روش های تکامل و پروراندن مفاهیم است؛ مورد تحلیل و آنالیز قرار دادیم و در پایان این مرحله توانستیم به هدف اول که ارائه یک تعریف از مفهوم تطابق با بیماری متناسب با شرایط، بافتار فرهنگی ایران و شرایط خاص بیماران ام اس ایرانی بود، دست پیدا کنیم.
در فاز دوم مطالعه، چون هدف طراحی یک ابزار و پرسشنامه ای بود که بتواند مفهوم تطابق با بیماری را به طور ویژه در بیماران ام اس ایرانی به طور دقیق و با قابلیت اعتماد بیشتری مورد سنجش و اندازه گیری قرار دهد، در این مرحله با استفاده از یک روش متدولوژیک کمّی از نوع ابزارسازی توانستیم پرسشنامه ای در این زمینه طراحی و اعتباریابی کنیم که انشالله بتواند برای بیماران عزیزمون موثر واقع شود.
 
قبلا مطالعه مشابهی در ایران انجام نشده بود؟  
مطالعه ای در ایران در این خصوص انجام نشده بود. در واقع این گزارش اولین مطالعه برای طراحی یک پرسشنامه معتبر برای اندازه گیری مفهوم مهم تطابق با بیماری در بیماران مبتلا به ام اس در ایران بود.
 
نمونه خارجی چطور؟ مطالعات خارجی ؟
مطالعات کمی، شاید کمتر از انگشتان یک دست، به طراحی پرسشنامه برای مفهوم تطابق با بیماری در بیماران مبتلا به ام اس پرداخته بودند. چون شرایط هر جامعه ای با سایر جوامع از لحاظ فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و غیره متفاوت است، پس پرواضح است که پرسشنامه های طراحی شده در هر کشوری می تواند منعکس کننده زبان و فرهنگ همان کشور باشد که حتی در صورت ترجمه دقیق آن پرسشنامه نیز به علت عدم تناسب محتوایی و گویه هایی که در آن لحاظ شده است، نمی تواند آن مفهوم را با دقت و اعتماد خاصی در جامعه ای دیگر مورد اندازه گیری قرار دهد. مطالعه ای با این شیوه متدولوژیک با استفاده از دو فاز تحلیل مفهوم هیبرید و روش شناسی از نوع ابزارسازی که ما انجام دادیم در دنیا انجام نشده بود.
 
اگر بخواهید مطالعه تان را ادامه دهید، روی چه جنبه ای از آن تمرکز می کنید ؟
دوست دارم بتوانیم پرسشنامه ای را که در این مطالعه با همکاری اساتید عزیزم طراحی کردیم، در سراسر کشور و
با جوامع آماری متفاوت و وسیع مجدداً ویژگی های اعتباریابی آن را مورد بررسی و چکش کاری قرار دهیم و انشالله این زمینه را فراهم کنیم که از آن به عنوان تنها پرسشنامه معتبر در این زمینه برای کمک به ارتقا تطابق و بهبود کیفیت زندگی بیماران ام اس عزیز استفاده شود.
همچنین این جز اهداف ما است که نقطه برش یا به اصطلاح cut off برای پرسشنامه ای که به شکل نهایی طراحی کردیم، تعیین کنیم تا به راحتی مدیران و محققین بتوانند مرز بین بیماران تطابق یافته با بیماری و عدم تطابق با بیماری را مشخص کنند و در صورت وجود ضعف در موارد خاص در آن زمینه برنامه ریزی و اقدام کنند.
 
در جمع آوری داده ها مشکل و یا مانعی هم داشتید؟
از آنجایی که در انجام این مطالعه لطف خداوند خیلی شامل حال ما شد و راهنمایی های خوبی که اساتید عزیز تحقیق مرحمت داشتند و همچنین کمک و مساعدت هایی که بیماران و انجمن های ام اس در سراسر کشور به ما لطف نمودند، با مشکل خاص و حادی مواجه نبودیم.
 
خروجی رساله شما چند مقاله بود؟
یک مقاله ISI چاپ شده است. یک مقاله PubMed نیز پذیرش شده است. مقالات دیگری نیز در حال نگارش است و انشالله به زودی چاپ خواهند شد.
 
و اما حرف آخر
امیدوارم بتوان از نتایج این پایان نامه استفاده کرد. صرفاً انجام دادن یک تحقیق نقطه نهایی آن نیست بلکه بهترین و قشنگ ترین مرحله هر تحقیقی این است که عملیاتی شود و از نتایج آن برای مخاطبین تحقیق به شکل موثر استفاده شود. از زمانی هم که به دنبال انتخاب موضوع برای رساله دکتری بودم همه تلاشم این بود که موضوعی انتخاب کنم که بوی عملیاتی و کابردی شدن در آن مشهود باشد و انشالله بسیار خوش بین هستم که این اتفاق بیفتد./ق

خبرنگار: شیما سادات عطری
عکس: حسین اکبریان