باورهای تغذیه ای غلط در مورد دیابت

شيوع ديابت به‌ویژه ديابت نوع دوم که بيشتر با شيوه نادرست زندگي در ارتباط است در طي دهه اخير افزايش چشمگيري داشته است. باورهاي نادرست بسياري در مورد ديابت وجود دارد که سبب می‌شود کنترل اين بيماري مزمن در بعضي از مبتلايان با مشکل مواجه شود. ازآنجاکه ديابت ازجمله بیماری‌هایی است که سیستم‌های مختلف بدن را تحت تأثیر قرار می‌دهد، تصحيح باورهاي غلط درباره ديابت، می‌تواند به تسهیل پيشگيري و درمان اين بيماري کمک نماید.

باور غلط:  افراد مبتلابه دیابت بايد مواد غذايي حاوي نشاسته مثل نان، سیب‌زمینی، ماکاروني و برنج  را از رژيم خود کاملاً حذف نمایند!

واقعیت
رژيم غذايي توصیه‌شده برای افراد ديابتي رژيم غذايي سالم براي همگان است، زيرا حاوي حداقل ميزان چربی‌ها، ميزان متعادل شكر و نمك، مواد غذايي سبوس‌دار، سبزی‌ها و میوه‌جات می‌باشد. غذاهای نشاسته دار قسمتی‌ از یک برنامه‌ی غذایی سالم هستند. مسئله مهم، حجم مورداستفاده، انواع تهیه‌شده و نوع پخت این مواد در رژیم غذایی روزانه می‌باشد. افراد ديابتي بايد حداقل ميزان مواد نشاسته‌ای را با نظر متخصص تغذیه مصرف كنند. نان، برنج، غلات صبحانه، ماكاروني و سبزی‌ها نشاسته‌ای مانند سیب‌زمینی، نخودفرنگی،کدوحلوایی، ذرت و باقلا می‌توانند در هر يك از وعده‌های اصلي يا ميان وعده‌ها مصرف شوند. تنها مسئله مهم، رعايت مقدار مصرفي آن‌هاست. همچنين غلات سبوس‌دار منبع خوبي براي تأمین فيبر موردنیاز بدن به شمار می‌رود و به حفظ سلامتی‌تان نيز كمك می‌نماید. 

باور غلط: مبتلايان به ديابت می‌توانند از غذاهاي مخصوص افراد ديابتي به ميزان دلخواه استفاده کنند!

واقعیت
در دستورات جديد غذايي، برنامه غذايي براي افراد ديابتي مشابه برنامه غذايي است که براي داشتن يک زندگي سالم براي همه افراد پيشنهاد می‌گردد. عنوان «غذاهاي مخصوص افراد ديابتي» يا «غذاهاي رژيمي» به معناي استفاده بدون محدوديت از اين مواد غذايي نمی‌باشد. متأسفانه بايد گفت بر اساس اين باور غلط خيلي از بیماران مبتلابه ديابت، در طي روز به‌صورت بی‌رویه از اين مواد غذايي استفاده می‌نمایند که نتيجه آن افزايش قند خون خواهد بود. همچنين اگر اين مواد حاوي قندهاي الکلي باشند، اثر مليني خواهند داشت.

باور غلط: افراد دیابتی نمی‌‌توانند شکلات یا شیرینی‌ بخورند!

واقعیت
در غالب یک رژیم غذایی سالم، همراه با ورزش، افراد دیابتی نیز می‌‌توانند به‌صورت محدود از مواد قندی و یا دسر استفاده کنند.

باور غلط: برای دیابتی‌ها پروتئین‌ها از کربوهیدرات‌ها مفیدترند!

واقعیت
مصرف پروتئین‌ها به مقدار زیاد، می‌تواند منجر به ایجاد مشکلاتی برای دیابتی‌ها شود. مهم‌ترین اشکال این کار این است که بسیاری از غذاهای غنی از پروتئین مثل گوشت از چربی‌های اشباع نیز انباشته هستند که خوردن مقدار زیاد این چربی‌ها خطر بیماری‌های قلبی عروقی را بالا می‌برد. در رژیم دیابتی پروتئین باید تقریباً 15 تا 20% کل کالری روزانه محاسبه شود (به‌جز بیماران مبتلابه نارسایی کلیه که این میزان حداکثر 10 % کل کالری دریافتی هست) و نکته مهم انتخاب انواع کم‌چرب از این گروه غذایی می‌باشد.

باور غلط: میوه یک  خوراکی سالم است، بنابراین می‌تواند به میزان دلخواه مصرف شود!

واقعیت
میوه یک خوراکی سالم است و شامل مقدار زیادی فیبر، ویتامین‌ها و مواد معدنی است ولی باید در نظر داشت که به دلیل آن‌که میوه‌ها حاوی کربوهیدرات هستند باید آن‌ها را کنترل‌شده در برنامه غذایی  افزود. توصیه می‌گردد نوع میوه‌های مصرفی، مقدار و تعداد دفعات مصرف با مشورت متخصص تغذیه تعیین گردد

باور غلط: خوردن توت، خرما و کشمش آزاد است!!

واقعیت
بیماران دیابتی معمولاً از خوردن قند و شیرینی منع می‌شوند و به همین دلیل سعی می‌کنند سراغ شیرینی‌های دیگر مانند محصولاتی که شیرین‌کننده‌های مصنوعی دارند یا خوراکی‌های مثل خرما، عسل، توت خشک و انجیر بروند. اما اگــــر دیابت دارید، این خوراکی‌ها هم می‌توانند در مقادیر زیاد شمارا دچار مشکل کنند. در ترکیبات شیرینی‌ها و خوراکی‌هایی که روی بسته‌بندی آن‌ها عبارت بدون شکر Sugar Free نوشته‌شده، به‌جای قند طبیعی از شیرین‌کننده‌های مصنوعی استفاده‌شده است. درست است که این محصولات قند ندارند اما ترکیبات دیگر آن‌ها حاوی کالری است و این افزایش کالری روزانه دیابتی‌ها، برایشان مشکل‌ساز می‌شود. از سویی مصرف زیاد قندهای رژیمی استفاده‌شده در این محصولات مانند آسپارتام می‌تواند با مخاطرات سلامتی دیگر همراه باشد. تصوری که در خصوص استفاده از میوه‌هایی مانند خرما، توت، کشمش و انجیر خشک توسط افراد دیابتی وجود دارد؛ این است که این میوه‌ها چون قند میوه (فروکتوز) دارند پس مصرف زیاد آن‌ها مشکلی ایجاد نمی‌کند! درصورتی‌که قند این میوه‌ها کمی دیر جذب می‌شود اما میزان کالری آن‌ها مانند سایر قندهاست و درنهایت تولید کالری کرده و  می‌توانند قند خون را بالا  ببرند. پس این میوه‌ها باید به‌صورت کنترل‌شده در رژیم غذایی روزانه قرار بگیرند.

باور غلط: تنها خوردن زیاد مواد قندی باعث ابتلا به دیابت می‌‌شود!

واقعیت
نه این‌طور نیست. دیابت نوع یک‌بر اثر  عوامل ژنتیکی و عوامل ناشناخته دیگر به وجود می‌آید. دیابت نوع دو براثر عوامل ژنتیکی‌ و شیوه نادرست زندگی‌ افراد به وجود می‌آید. اضافه‌وزن خطر ابتلا به دیابت نوع دو را بالا می‌‌برد و یک رژیم غذایی پرکالری باعث اضافه‌وزن می‌شود. چنانچه سابقه‌ی خانوادگی ابتلا به دیابت وجود دارد، برنامه‌ی سالم غذایی و ورزش مداوم برای کنترل وزن توصیه می‌گردد.

تنظیم: مهندس سارا نعیمی
گردآوری: معاونت غذا و دارو