دکتر حسین نژاد: دغدغه ما در رشته طب اورژانس ارائه خدمات مطلوب به همه بیماران است

به گزارش روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی تهران، مجموعه مصاحبه با فرزانگان، به‌منظور معرفی توانمندی‌ها و دستاوردهای گروه‌های مختلف آموزشی دانشگاه علوم پزشکی تهران و تبیین افق پیش روی آن، در روابط عمومی دانشگاه در حال انجام است. به این منظور با دکتر هومان حسین‌نژاد عضو هیئت‌علمی و مدیر گروه طب اورژانس گفتگو کردیم که در ادامه می‌خوانید:

دکتر هومان حسین‌نژاد عضو هیئت‌علمی و مدیر گروه طب اورژانس گفت: رشته‌ی طب اورژانس به شکل تخصصی پیشینه‌ی خیلی قدیمی دانشگاهی ندارد ولی از دیرباز رأس هرم درمان یا خط مقدم مبارزه با مشکلات و معضلات سیستم سلامت در همه کشورها بوده، این رشته تقریباً نیم‌قرن است که به‌صورت تخصصی شکل‌گرفته و در همین مدت کوتاه هم جایگاه ویژه‌ای در نظام سلامت همه‌ی کشورها پیداکرده و روند رو به رشد آن- هرچند با افت‌وخیزهایی- تاکنون ادامه داشته است.

وی در پاسخ به سؤالی در خصوص نحوه و معیار انتخاب کارها اظهار داشت: فکر می‌کنم مهم‌ترین مشخصه فعالیت‌های من در حدود 15 سال این بوده که مبتنی بر نیاز کشور عمل کرده‌ام و هیچ زمان، اینکه کاری ممکن است به نحو شایسته موردتوجه نباشد یا پیامد مادی یا معنوی خاصی داشته یا نداشته باشد در رد یا انتخاب و اراده برای ادامه کار مؤثر نبوده است.

وقتی از مهم‌ترین اقدامات ایشان به نظر خودشان پرسیدیم پاسخ دادند: مهم‌ترین اقداماتی که به لطف خدا و با کمک همکاران عزیزم، مؤثر و موفق بوده، استقرار تریاژ استاندارد در سطح کشور، برگزاری کارگاه‌های سونوگرافی بر بالین در سطح کشوری هم برای همکاران طب اورژانس و هم بعضاً برای سایر رشته‌های تخصصی مثل مراقبت‌های ویژه، گسترش کارگاه‌های مرکز توسعه دانشگاه به سطح کشور در زمان تصدی ریاست مرکز توسعه دانشگاه، تهیه کتاب آموزش مرجع کمک‌های اولیه پایه برای هلال‌احمر کشور، تدوین کوریکولوم دوره کارورزی طب اورژانس و تألیف کتابی بر مبنای آن بوده است.

وی در خصوص استقرار تریاژ در کشور توضیح داد: زمانی که ما در کشور کار در حیطه‌ی تریاژ را آغاز کردیم، تریاژ پنج سطحی نبود و عموماً هم تریاژ یا توسط پزشکان یا افرادی که حتی در حوزه‌ی سلامت آموزش ندیده بودند انجام می‌شد، درحالی‌که استاندارد دنیا تریاژهای پنج سطحی بود ازاین‌رو من به همراه سه نفر از دوستان در بیمارستان امام خمینی (ره) تصمیم گرفتیم تریاژ پنج سطحی با روش ای‌اس‌ای را برای کشورمان فراهم کنیم، این اتفاق در بیمارستان امام افتاد و موردتوجه وزارتخانه قرار گرفت و از ما دعوت شد که این خدمت را به‌صورت کشوری پیش ببریم و ما تریاژ ای اس ای را به روش آبشاری به نمایندگانی در سطح کشور آموزش دادیم که اکنون در سیستم به‌خوبی مورداستفاده قرار می‌گیرد با این روش از هدر رفت انرژی و سرمایه و وقت جلوگیری می‌شود و از سوی دیگر کیفیت خدمت گذاری و خدمت‌رسانی به نیازمندان بر اساس اولویت بهبود می‌یابد. اکنون بعد از 13 سال همچنان در وزارتخانه فعال هستیم و بنده مسئولیت کمیته‌ی آموزش تریاژ کشوری را بر عهده‌دارم و دوستان دیگر در حیطه‌های پژوهش یا مدیریت اجرایی و برقرار کردن تریاژ فعال هستند.

دکتر حسین نژاد در خصوص استفاده از سونوگرافی در بالین توضیح داد: بحث سونوگرافی بر بالین یک بحث نسبتاً جدیدی در دنیا است و جای گوشی پزشکی را امروزه در خیلی از رشته‌ها گرفته است. این موضوع باعث شد در طب اورژانس ما کلاس‌های آموزشی برای دستیاران دانشگاه بگذاریم بعد تقاضاهایی از تمام کشور و از رشته‌های دیگر وجود داشت چون سونوگرافی بر بالین فقط منحصر به طب اورژانس نیست همکاران ما در بخش مراقبت‌های ویژه، زنان و زایمان، جراحی، داخلی و حتی طب ورزشی و رشته‌هایی مثل روماتولوژی هم که فوق تخصصی هستند از این امکان استفاده می‌کنند و کم‌کم این تابو که سونوگرافی کار پیچیده‌ای است و کار هرکسی نیست با توجه به هدفی که از سونوگرافی بر بالین داشتیم، شکسته شد و اکنون خیلی از گروه‌ها غیر از طب اورژانس به موضوع علاقه‌مند و در آن حیطه‌ آموزش‌دیده‌اند. ما در دو حیطه آموزش و پژوهش فعالیت کردیم امروز این خدمت می‌تواند هزینه‌ بیماران و سیستم درمان را کمتر کند که به نفع بیماران است و رضایتمندی خوبی ایجاد کرده است.

مدیر گروه طب اورژانس دانشگاه در خصوص ارائه کارگاه‌های آموزشی در زمان مدیریت مرکز توسعه آموزش دانشگاه بیان کرد: در زمان مسئولیتم در «ای دی سی» تصمیم گرفته شد دوره‌های آموزشی کشوری برای هیئت‌علمی که به دستیاران و دانشجویان آموزش می‌دهند برگزار شود که البته در دوران کرونا این دوره‌ها به‌صورت آنلاین برگزار شد و ما توانستیم اولین دوره‌های آموزش پایه که قبل از این برای اساتید دانشگاه علوم پزشکی تهران سال‌ها برگزار می‌شد را در کشور شروع کنیم و امکان استفاده همه اساتید علاقه‌مند در هر جای میهن را فراهم کنیم که بسیار مورد استقبال قرار گرفت و در مدت کوتاه شناخته شد.

دکتر حسین نژاد ادامه داد: پروژه‌ بسته‌های آموزشی کمک‌های اولیه در هلال  به سفارش هلال انجام گرفت هلال‌احمر جمهوری اسلامی برای آموزش از متون متفاوتی استفاده می‌کرد ولی فاقد یک مرجع بومی منسجم در بحث آموزش بود ازاین‌رو، معاونت فناوری و پژوهش هلال جمهوری اسلامی تصمیم گرفت یک برنامه‌ی آموزشی ساختارمند ارائه دهد تا در تمام کشور وقتی افراد کمک‌های اولیه را آموزش می‌بینند از آن استفاده کنند و ما به درخواست آن معاونت با همکاری کار گروهی که در هلال تشکیل شد به تدوین برنامه مشترکی که شامل یک مجموعه و بسته‌ی آموزشی اعم از کتاب، فیلم، پادکست و اسلایدهای استاندارد بود پرداختیم که خوشبختانه کتاب طی چند ماه آماده شد و به‌عنوان رفرنس در کشور مورداستفاده قرار گرفت. اکنون مدرسین کمک‌های اولیه هر جای کشور باشند از این کتاب استفاده می‌کنند و متن کتاب هم به‌صورت پی‌دی‌اف و به‌رایگان در اختیار همه‌ی مدرسان و در سایت هلال موجود است.

عضو هیئت‌علمی دانشگاه بابیان نقش خود در تألیف و انتشار کتاب گفت: وزارت بهداشت به من و دو نفر از همکاران وظیفه‌ای محول کرد تا برنامه‌ی ضروری یا کوریکلوم آموزشی کارورزان در بخش اورژانس را تهیه کنیم که این برنامه با استفاده از متون بین‌المللی و تجربه همکاران پیشکسوت تهیه و در جلسات وزارت بهداشت مصوب شد سپس رفرنس‌ مبتنی بر آن نیز هم بر اساس برنامه آموزشی مشخص و به‌صورت کتابی که سرفصل‌ آن با کوریکلوم مطابقت داشت و جزء اولین کتاب‌هایی بود که بر اساس کوریکلوم نوشته‌شده بود منتشر شد و تاکنون پس از سه بار ویرایش به چاپ نهم رسیده و مورد اقبال همکاران نه‌تنها کارآموز و کارورز بلکه پزشکان عمومی و سایر علاقه‌مندانی که در حوزه‌ی سلامت به مباحث اورژانس نیازمند هستند قرارگرفته است.

استاد فرهیخته دانشگاه با اشاره به پیشرفت‌های طب اورژانس در دنیا گفت: تا امروز در لبه‌های ارائه‌ خدمات مثل همه جای دنیا پیش رفتیم و من با دوستان زیادی در کشورهای پیشرفته در ارتباط هستم. ما میدانیم نحوه‌ی خدمات و سطح خدماتی که ما در اورژانس کشورمان و به‌خصوص در دانشگاه علوم پزشکی تهران به‌عنوان پزشک ارائه می‌دهیم متفاوت از آن سطح خدماتی که آنجا داده می‌شود نیست ما تقریباً هیچ فاصله‌ای نداریم چون ما در اورژانس خیلی ابزار مدار نیستیم. جاهایی که کشور از پیشرفت‌های روز عقب می‌ماند قسمت‌هایی است که وابسته به ابزار و تکنولوژی است و ممکن است آن تکنولوژی به لحاظ مسائل اقتصادی و مناسبات کشورها باهم به‌سادگی در اختیار کشورهای دیگر قرار نگیرد ولی این روزآمدی فعلی به این معنی نیست که در آینده فاصله نخواهیم داشت. ما با دو تهدید مهم روبرو هستیم. اول اینکه رفاه و کیفیت ارائه خدمات به دلیل محدودیت‌های زمانی و مکانی دچار ضعف‌هایی است که هرچند در حیطه علم پزشکی نیست اما بر ارائه خدمت به عزیزان هم‌وطن تأثیرگذار است و این نیاز به بازبینی کیفیت خدمات در حیطه پرستاری و هتلینگ و مدیریت اجرائی اداره بخش‌های اورژانس دارد، دوم: اگر ما تبادلاتمان را بیشتر نکنیم -تبادلات علمی و رفت‌وآمد استاد دانشجو که مقداری در این سال‌ها کمرنگ‌تر شده - دچار مخاطره افت کیفیت خواهیم شد، ما نیاز داریم تبادل وسیع، منسجم و تحت یک نظام مشخصی با دنیا و دانشگاه‌های متفاوت داشته باشیم و هیئت‌علمی ما باید سایر دانشگاه‌ها را ببینند و از آن‌ها دعوت کنیم که اینجا بیایند و تبادل علم رودررو داشته باشیم. درگیر شدن جدی و عملیاتی رودررو در جریان اتفاقات و پژوهش‌های مشترکی که می‌توانیم با سایر دانشگاه‌ها داشته باشیم نقش بی‌بدیلی درسرامدی و روزآمدی خدمات دارد.

مدیر گروه طب اورژانس دانشگاه افزود: به دلیل اینکه طب اورژانس نیاز جامعه است و با پیچیده‌تر شدن جامعه و روابط انسانی نیاز به آن بیشتر می‌شود، باید پیشرفت کند، من به آینده خوش‌بین و احساس می‌کنم باوجود همکاران پرتلاش اگر مدیران در سطح کلان بتواندجایگاه رشته اورژانس را بشناسند و نیازهای این رشته را مدیریت کنند، می‌توانیم از عهده آن برآییم، در حال حاضر مدیریت کلان کشور در شناسایی جایگاه نسبتاً خوب عمل کرده و مهم بودن مسئله کاملاً درک می‌شود به‌خصوص کرونا به‌نظام سلامت نشان داد چگونه اورژانس‌های تخصصی می‌توانند در مقایسه با یک اورژانس غیرتخصصی کارا و چابک عمل کنند؛ اما به نظر می‌رسد ارزش گزاری خدمات اشکال اساسی دارد و برای اصلاح این نقص داریم زمان را از دست می‌دهیم.

دکتر حسین نژاد ادامه داد: در سال‌های اخیر کشور ما درگیر پاره‌ای از مشکلات اقتصادی و ضعف در تعاملات دانشگاهی بین‌المللی بوده که این موضوع بر تمام ارکان مدیریتی ازجمله رشته اورژانس تأثیر گذاشته است، مشکلات اقتصادی تبادل علمی را خدشه‌دار کرده و تبادل اطلاعات و حضور در کشورهای خارجی کمرنگ شده و ما نیاز داریم این تبادل دوباره برقرار شود. همچنین باید به‌طور مستمر لزوم حضور همکاران طب اورژانس در نظام سلامت مورد تأکید قرار بگیرد و راه برای ادامه تحصیل دانش‌آموختگان در رشته‌های فوق تخصصی همگام با سایر کشورهای مطرح دنیا باز شود. امیدواریم با تلاش‌های انجمن طب اورژانس و همکاران در حیطه‌های مختلف و نهادهای مختلف اجتماعی این مشکلات برطرف شود.

استاد طب اورژانس در پایان ضمن قدردانی از کسانی که رشته اورژانس را باتدبیر درست وارد کشور کردند از دستیاران باانگیزه که در دوران کرونا با جان‌فشانی این دوران و بیماری را مدیریت کردند سپاسگزاری کرد و گفت: دغدغه ما در رشته طب اورژانس ارائه خدمات مطلوب و سطح بالا به همه بیماران است و اگر می‌گوییم حمایت بیشتری از طب اورژانس شود به این دلیل است که وقتی این بخش بهتر دیده شود افراد بیشتری این رشته را برای تحصیل انتخاب می‌کنند و خروجی بهتری خواهد داشت و درنتیجه خدمت بهتری به بیمار و جامعه ارائه خواهیم داد. برای رسیدن به این هدف به فکر و برنامه‌ریزی و تعامل بین بخشی نیاز داریم.