دکتر قناعتی: فرهنگ ایرانی اسلامی ما مبادی قابل افتخار اخلاق است

 به گزارش روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی تهران،، در این نشست که 22 تیر 1401 در مرکز تحقیقات و اخلاق پزشکی برگزار شد، دکتر حسین قناعتی رئیس دانشگاه، بابیان اینکه خوشحالم امروز شاهد افتتاح کرسی مطالعات اخلاق زیستی در یونسکو هستیم، ابراز امیدواری کرد این کرسی، در امتداد موفقیت‌ها و تلاش‌های پیشین، موجب دستیابی به نتایج عملی بیشتری شود و گفت: امروزه نگرانی‌های بسیاری در حوزه‌های مختلف اخلاقی در دنیا وجود دارد که موجب شده این مقوله موردتوجه بیشتری قرار گیرد.  

دکتر قناعتی با تأکید بر اجرای شایسته آموزه‌های اخلاقی در دانشگاه گفت: درگذشته طبیبان بیشتر حکیم بودند و اساتیدی با ویژگی‌های اخلاق عملی مانند زنده‌یاد دکتر یلدا، دکتر نفیسی و دکتر بهادری را می توان به عنوان نمونه های برجسته عصر حاضر نام برد. ازاین‌رو امیدوارم مرکز تحقیقات اخلاق پزشکی  در نهادینه کردن این اصول اخلاقی در دانشگاه  نقش مهم و ماندگاری را ایفا کند. 

رئیس دانشگاه با اشاره به حدیث اخلاقی «کونوا دعاة الناس بغیر السنتکم» گفت: با استناد به «إنما بعثت لاتمم مکارم الاخلاق» رسالت رسول اکرم (ص) ترویج اخلاقیات بوده  و ما بالاترین مبادی اخلاق را داریم.  تبدیل E در education به  E  در  ethicsدر پزشکی نشان می‌دهد که باگذشت زمان جهانیان به عظمت اسلام بیشتر پی خواهند برد. 

دکتر قناعتی بابیان اینکه فرهنگ ایرانی اسلامی ما منشأ قابل افتخار اخلاق بوده است افزود: مولانا به‌عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده معارف اجتماعی اخلاقی در سال 2016 معرفی شد که این نشان‌دهنده ظرفیت خوب کشور برای کمک به این عرصه است.

رئیس دانشگاه با اشاره به‌ضرورت توجه به مسائل اخلاقی در فضای مجازی گفت: فضای مجازی در ارتقا و انحطاط اخلاقی نقش مؤثری دارد بخصوص در همه‌گیری کووید 19، به دلیل استفاده کودکان از گوشی‌های هوشمند توجه به مسائل اخلاقی در فضای مجازی اهمیت بسیاری پیدا کرده است.

وی در تکمیل این بخش از سخنان خود با اشاره به تجربه ژاپن در نهادینه‌سازی اصول اخلاقی گفت: آن‌ها آموزش روش زندگی اجتماعی و اخلاقیات را از مدارس آغاز می‌کنند و 5 سال طول می‌کشد که اصول اخلاقی را در دانش آموزان نهادینه کنند. در کشور ما نیز برای نهادینه کردن اخلاقیات باید فرابخشی عمل کنیم و لازم است نهادهای دیگر ازجمله آموزش‌وپرورش در این زمینه مداخله کنند. 

دکتر قناعتی در پایان سخنان خود با تأکید براینکه در ارتباط‌های بین‌المللی دقت کنیم تأثیرگذار باشیم و تحت تأثیر فرهنگ غرب قرار نگیریم گفت: امیدوارم از دستاوردهای اخلاق دینی و علمی  استفاده کنیم و بتوانیم اخلاق را در عمل توسعه دهیم.

جایگاه قابل‌توجه مرکز تحقیقات اخلاق پزشکی در منطقه
سپس دکتر باقر لاریجانی رئیس مرکز تحقیقات اخلاق پزشکی با اشاره به ظرفیت ها، دستاوردها و فعالیت‌های این مرکز گفت: مرکز تحقیقات اخلاق پزشکی تنها مرکزی در دنیا است که همزمان داری کرسی یونسکو و همچنین مرکز همکار سازمان جهانی بهداشت است. و در این زمینه، در عرصه بین‌المللی همکاری‌های متعددی را رقم‌زده است.
وی مأموریت مرکز اخلاق را اثرگذاری در سطوح مختلف دانشگاهی، ملی و بین المللی در حیطه‌های آموزش، پژوهشی و اخلاق بالینی بیان کرد و گفت: نخستین برنامه راهبردی اخلاق پزشکی کشور در سال 1381 تدوین شد که حوزه‌های مختلف ساست گذاری، درمانی، آموزشی، پژوهشیاخلاق پزشکی را دربر می‌گرفت و پس از 11 سال این برنامه با مشارکت فعال مرکز تحقیقات اخلاق و تاریخ پزشکی موردبازنگری قرار گرفت و بروز رسانی شد.
رئیس مرکز تحقیقات اخلاق پزشکی با اشاره به جایگاه بارز این مرکز در منطقه و کشور گفت: بسیاری از مستندات رسمی اخلاق پزشکی کشور از جمله مستنداتی مانند منشور حقوق بیماران،  راهنماهای اخلاقدر پژوهش  و راهنماهای اخلاق بالینی در این مرکز تهیه و با تصویب نهادهای ذی ربط در  وزارت بهداشت ابلاغ‌شده است.  ایشان با اشاره به نظام کم نظیر اخلاق در پژوهش در ایران به بالا بودن استانداردهای اخلاقی در پژوهش های پزشکی ایران نسبت به سایر کشورهای منطقه پرداختند.
وی بابیان اینکه کشورمان در تدوین راهنماهای اخلاقی و به عرصه اجرا رساندن آن پیشرفت‌های بسیاری داشته به همکاری‌های بین‌المللی این مرکز اشاره کرد و گفت: ایجاد کرسی مطالعات اخلاق زیستی یونسکو و تعیین این مرکز به‌عنوان  مرکز همکار سازمان جهانی بهداشت WHO  را نمونه‌ای از فعالیت‌های اعضای هیئت‌علمی این مرکز در عرصه بین‌المللی است که زمینه همکاری با سایر اندیشمندان و صاحب‌نظران علاقه‌مند را فراهم می آورد.

پشتوانه علمی دانشگاه در کرسی مطالعات اخلاق زیستی یونسکو
در ادامه دکتر حجت اله ایوبی، دبیر کل کمیسیون ملی یونسکو با اشاره به تلاش‌های انجام‌شده در راه‌اندازی کرسی مطالعات اخلاق زیستی یونسکو گفت: دستیابی به کرسی یونسکو حاصل تلاش و فعالیت های ارزشمند صورت گرفته در این زمینه بوده و با پشتوانه علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران و اساتید و پژوهشگران مرکز تحقیقات اخلاق پزشکی این کرسی می‌تواند پرچم‌دار حوزه اخلاق زیستی  در یونسکو باشد.
دکتر ایوبی بابیان اینکه گوهر گمشده بشر اخلاق است افزود: یونسکو پس از ویرانه‌های جنگ جهانی دوم ایجاد شد و در آن روزگار تصور بر این بود که راه  خشکاندن ریشه خشونت و افراطی‌گری از ذهن‌ها،  علم و آموزش و فرهنگ است بنابراین 75 سال است که فعالیت یونسکو بر این سه عنصر متمرکزشده است. اما حدود یک دهه است به این نتیجه رسیده‌اند که علم و آموزش و فرهنگ به‌تنهایی کافی نیست چراکه گوهر گمشده بشر اخلاق است.
وی با تأکید براینکه علم، فرهنگ، رسانه و پیشرفت و توسعه بدون اخلاق نمی‌تواند مانع خشونت و فلاکت بشر شود گفت: بیانیه‌ها و توصیه‌نامه‌های متعددی وجود دارد که جنبه‌های اخلاقی هر پیشرفت علمی را موردتوجه قرار داده است.  آخرین توصیه‌نامه‌ بین المللی یونسکو در این زمینه  که ایران هم نقش مهمی در آن ایفا نمود  در زمینه اخلاق در هوش مصنوعی است.  
تأکید بر اهمیت نقش اخلاق در پژوهش
پس‌ازآن، دکتر وحید حدادی قائم‌مقام وزیر علوم در امور بین‌الملل با اشاره به اهمیت تبیین اصول اخلاقی در پژوهش‌های مختلف گفت: اقدام دانشگاه در ایجاد کرسی اخلاق زیستی یونسکو گام مهمی است که می‌تواند الگویی در زمینه اخلاق مهندسی، اخلاق در علوم انسانی و سایر علوم باشد.
وی با اشاره به پیشرفت کشور در عرصه پزشکی گفت: ایران در علوم پزشکی در منطقه و دنیا حرف برای گفتن دارد و از اساتید این حوزه تشکر می‌کنم که باعث افتخار کشور شده‌اند.

پرهیز از تعمیم مسائل و مشکلات زیرساختی به دستاوردهای پزشکی
سپس دکتر رئیس زاده رئیس سازمان نظام پزشکی، با تبریک ایجاد این کرسی در مرکز تحقیقات اخلاق و تاریخ پزشکی و تشکر از دانشگاه علوم پزشکی تهران برای فعالیت های ارزشمند در زمینه اخلاق پزشکی،  گفت: پزشکی در کشورمان  دو بال دارد. یک بال آن مربوط به دانش و  توانمندی‌های این حوزه است که ایران در دنیا پرچم‌دار است و در آموزش و ارائه روش‌های درمانی به خودکفایی رسیده است.  بال دیگر آن مربوط به زیرساخت‌ها و فرایندها شامل سازوکار بیمه و... است که در آن دچار کاستی‌هایی هستیم.
وی بابیان اینکه این مسائل دو بال نباید به هم تعمیم داده شود گفت: بسیاری از مسائل زیرساختی و فرایندی در اختیارات جامعه پزشکی نیست و نباید  ضعف در برخی زیر ساخت ها به توانمندی‌های پزشکان  نسبت  داده شود.
در ادامه برنامه با حضور شرکت کنندگان از تابلوی کرسی مطالعات اخلاق زیستی یونسکو و همچنین مرکز همکار سازمان جهانی بهداشت در زمینه اخلاق زیستی رونمایی شد.