دکتر عبداللهی: علم تولیدشده و منتشرشده در مجلات کشور ما باید بهترین و باکیفیت‌ترین باشد

جشنواره ابن‌سينا هرساله به‌منظور پاسداشت اساتيد، محققين و پژوهشگران در حوزه آموزش و پژوهش، در نيمه بهمن‌ماه و به نشانه سالروز تأسيس دانشكده پزشكي (15 بهمن سال 1313) در تالار ابن‌سيناي دانشكده پزشكي برگزار مي‌شود. با دكتر محمد عبداللهی که در نوزدهمین جشنواره ابن‌سینا برگزيده‌ شده است گفت‌وگو كرده‌ايم كه در ادامه مي‌خوانيد.

لطفاً خودتان را معرفی نمایید و بفرمایید در چه حیطه‌ای برگزیده شدید:
دکتر محمد عبداللهی استاد دانشکده داروسازی و مرکز تحقیقات علوم دارویی به‌عنوان سردبیر مجله دارو از دانشکده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی تهران

در خصوص مجله دارو توضیح بفرمایید به چه زبانی منتشر می‌شود
سابقه مجله دارو به سال 1991 میلادی برمی‌گردد، در آن زمان مجله با کمک گروهی از اعضای هیئت‌علمی علاقه‌مند وقت دانشکده داروسازی تهران به زبان پارسی منتشر شد و دکتر شفیعی و دکتر فرسام و دکتر رفیعی تهرانی و دکتر شریعت پناهی و سایرین از گردانندگان و اعضای هیئت تحریریه اصلی مجله بودند. بعدها خلاصه انگلیسی نیز به مقالات پارسی اضافه شد. تا اینکه در سال 1999 با تغییر سردبیر دکتر خلج، مجله شروع به انتشار به زبان انگلیسی کرد و از آن به بعد تاکنون به زبان انگلیسی چاپ‌شده است. بنده در آن سال‏ها زمانی که دکتر ظفرقندی رییس دانشگاه و دکتر لاریجانی معاون پژوهشی بودند رییس کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه بودم و شروع کرده بودم تا به‌سرعت همه مجلات دانشگاه را سروسامان جدی بدهم و فرم الکترونیکی مجلات را گسترش داده تا در سایت کتابخانه دانشگاه با استفاده از نرم‌افزار جدیدی به‌صورت الکترونیکی منتشر شوند. در آن زمان من با مجله دارو به‌عنوان دبیر علمی نیز همکاری داشتم. اقدامات خیلی خوبی در آن سال‏ها برای نمایه کردن همه مجلات دانشگاه از طریق کتابخانه مرکزی انجام شد و پیشرفت مجلات شکل کاملاً جدیدی به خود گرفت. البته برای مجله دارو به‌طور سفارشی کارکرده بودم و دارو همه‌جا نمایه شد و توانست وارد وب او ساینس نیز شود و ضریب تأثیر بگیرد. از سال 2012 زمانی که دکتر دیناروند رییس دانشکده و دکتر لاریجانی رییس دانشگاه بود از من خواستند تا سردبیری مجله دارو را به عهده بگیرم من هم قبول کردم. از همان سال مجله با کمک دانشگاه با ناشر خارجی به نام بی ام سی قرارداد همکاری بست که بعد از مدتی ناشر اسپرینگر آلمانی انتشارات بی ام سی را خرید و سپس انتشارات نیچر را هم خرید و از آن زمان به اسپرینگر نیچر معروف شد. قبل از اینکه به ناشر خارجی بپیوندیم پرینت مجله به‌سختی تهیه می‌شد، دکتر رویینی به‌عنوان دبیر اجرایی مجله کار صفحه‌بندی و پرینت را انجام می‌داد که خیلی سخت بود. اتصال به ناشر خارجی برای مجله دارو خیلی خوب تمام شد و البته حجم کار ما ازنظر دریافت و بررسی تعداد زیادی از مقالات از همه جای جهان زیاد شد و البته دبیران علمی جدیدی انتخاب شدند که به کمک من آمدند و در بررسی مقالات ارسالی به بنده کمک کردند. در حال حاضر تعداد دبیران علمی تخصصی در گروه‌های مختلف مجله به 10 نفر می‌رسد که از این طریق از یکایک آنان، و همچنین رییس وقت و حاضر دانشکده داروسازی و معاونت وقت و حاضر تحقیقات و فن‌آوری دانشگاه علوم پزشکی تهران و همچنین دکتر کبیری رییس واحد انتشارات دانشگاه تشکر می‌کنم.
به فکر هستم و برنامه‌ریزی کرده‌ام که جایگزین خوبی برای خودم آماده بکنم و به‌موقع از موقعیت سردبیری کناره‌گیری خواهم کرد. البته جای هیچ نگرانی نیست نخواهم گذاشت مجله آسیبی ببیند و این کار را به‌موقع انجام خواهم داد.
به‌هرحال دارو در بیشترین نمایه‌های جهانی ثبت می‌شود و از اولین مجلاتی است که وارد پابمد، مدلاین و وب آو ساینس که به آی اس آی معرف است شد و در حال حاضر ضریب تأثیر آن در حال رشد است. هم‌اکنون آخرین ضریب تأثیر مجله 653/1 است ولی انتظار دارم بازهم افزایش داشته باشیم. البته هم اکنون در سطح دنیا به ضریب تأثیر مجلات بسنده نمی‌شود و می‌بینیم که به همراه ضریب تأثیر از چندین فاکتور دیگر هم ذکر می‌شود که همگی باهم ارزش مجله را نمایش می‌دهند. این مجله از سال 2012 به کمیته جهانی اخلاق در انتشارات و کمیته‌های مرتبط با نشر دیگر جهان پیوست تا کدهای اخلاق را به بهترین وجه رعایت کند. خود بنده به‌عنوان هیئت‌مدیره کمیته جهانی اخلاق در نشر انتخاب شدم. همکاری با ناشر خارجی باعث تسریع و نظم در اجرای کدهای اخلاقی شد. در حال حاضر از ابتدای سال 2018 این مجله با ناشر اسپرینگر قرارداد کار بسته است و از حالت پرداخت هزینه چاپ توسط نویسندگان خارج خواهد شد و لذا انتظار داریم متقاضیان چاپ خیلی بیشتری داشته باشیم ولیکن از سردبیر خواسته‌شده است تا توازن بین‌المللی بودن مجله را حفظ کند و در تیم هیئت تحریریه نیز از محققین معروف جهانی استفاده کند.

انتشار مجله به چه صورت است
وقتی مجله به سیستم آنلاین می‌پیوندد ضرورت چاپ به‌صورت ماهانه وجود ندارد، نام حالت فعلی انتشار مقاله پریودیکال هست یعنی مقاله پروسه داوری را طی می‌کند و در صورت پذیرفته شدن چاپ آنلاین انجام می‌شود. ممکن است تعداد مقالات در هرماه متفاوت باشد که محدودیتی در این مورد ایجاد نشده ولی سعی داریم در سال لااقل 40 مقاله چاپ کنیم. البته چاپ 40 مقاله یعنی لااقل 400 مقاله را باید موردبررسی قرار بدهیم و البته مقالات باکیفیت کمتر را با سیستم داوری سریع باید کنار گذاشت و مقاله‌هایی که قابلیت داوری عمیق‌تر رادارند به داوری عمیق ارسال می‌شوند و دبیران علمی مجله مقالات را با دقت بررسی می‌کنند که در صورت پذیرش، مقالات با استاندارها و فرمت مجله و ناشر منتشر می‌شود.

اگر مطلب دیگری دارید بفرمایید:
از جشنواره ابن‌سینا تشکر می‌کنم و این اعتقاد رادارم که نکاتی در مقالات و مجلات وجود دارد که بیشتر به رعایت اخلاق در مطالعات پژوهشی و نشر برمی‌گردد. در کشور ما اجبار به چاپ مقاله برای دفاع از پایان‌نامه‌های دانشجویی به یک عامل منفی تبدیل‌شده است و باعث شده مقالات باعجله و دقت ناکافی و کیفیت کمتر تولید و به مجلات ارسال شوند که این‌یک نکته ‌ضعف خیلی بزرگ است و برای آبروی کشور ما اصلاً مناسب نیست که مقاله‌ها رد شوند و یا حتی پس از چاپ با افشا شدن ایرادات باز پس گرفته شوند. یک مقاله موقعی قابل‌ارسال است که کامل باشد. همه محققان خوب که در خط تحقیقاتی خاص کار می‌کنند می‌دانند که حاصل کار چند دانشجو به یک مقاله باکیفیت و مناسب با استانداردهای فعلی جهان تبدیل خواهد شد و ما در موقعیتی نیستیم که الزاماً به هر پایان‌نامه دانشجویی یک مقاله بپردازیم هرچند اگر امکان‌پذیر باشد و کار کاملی را ارائه دهد بسیار عالی است.
نکته دیگر استفاده از نویسندگان حرفه‌ای است ولی متأسفانه عدم آموزش مناسب، تعداد نویسندگان حرفه‌ای در کشورمان را بسیار محدود کرده است. لذا گاهاً کپی کاری وسیعی مشاهده می‌شود. به نظر بنده در چاپ مقالات، آن‌هم در سال 2018، کمیت نباید مهم باشد بلکه موقع رسیدگی به کیفیت کار است. در مجله دارو ما به این امور جنبه عمل داده‌ایم. اعتقادداریم مقاله نامناسب علم را خراب می‌کند و مقالات باکیفیت و مناسب منجر به ارتقای علم می‌شوند. علم تولیدشده و منتشرشده در مجلات کشور ما باید بهترین و باکیفیت‌ترین باشد.

خبر: نسیم اخگر

عکس : مهدی کیهان