پاسخ دکتر مصطفی معین، رئیس مرکز تحقیقات ایمونولوژی، آسم و آلرژی، به 12 سوال مهم و رایج درباره بیماری آسم (در آستانه روز جهانی آسم)

به گزارش روابط عمومی مرکز تحقیقات ایمونولوژی،آسم و آلرژی روز شنبه 8 اردیبهشت سال جاری نشست خبری بیست و یکمین همایش روز جهانی آسم با حضور دکتر مصطفی معین، رئیس همایش فوق و رئیس مرکز تحقیقات ایمونولوژی، آسم و آلرژی ، دکتر دل آرا بابایی، دبیر این همایش و دکتر نجمی، رئیس واحد بیماریهای تنفسی اداره بیماریهای غیر واگیر وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و نماینده رسانه ها در سالن دکتر فرهودی مرکز تحقیقات ایمونولوژی، آسم و آلرژی تشکیل شد.
دکتر مصطفی معین در ابتدا گفت: امسال بیست و یکمین همایش روز جهانی آسم به همت انجمن آسم و آلرژی ایران، مرکز تحقیقات ایمونولوژی، آسم و آلرژی، کمیته کشوری آسم و بیماریهای مزمن تنفسی و واحد بیماریهای تنفسی اداره بیماریهای غیر واگیر وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با هدف افزایش سطح آگاهی عمومی در مورد بیماری آسم و ارتقای فرهنگ بهداشت، اطلاع کادرهای پزشکی و تخصصی از آخرین نتایج علمی و پژوهشی و ارتقای مدیریت بیماریهای مزمن تنفسی در نظام سلامت، روز دوشنبه 10 اردیبهشت در تالار امام بیمارستان امام برگزار خواهد شد.
 سپس استاد آلرژی و ایمونولوژی بالینی دانشگاه علوم پزشکی تهران  به 12 سوال مهم و کاربردی در خصوص بیماری آسم به شرح زیر پاسخ داد:

1-آیا آسم مسری و واگیر دار است؟ خیر، آسم  یک بیماری ارثی است و می تواند از پدر یا مادر به فرزند منتقل شود.

2- چه عواملی باعث تشدید بیماری آسم می شود؟ این عوامل دو دسته هستند:  عوامل آلرژی زا و عوامل تحریک کننده، از عوامل آلرژی زا می توان به گرده  گل و گیاهان، قارچها و کپکها، حشراتی مثل سوسک و  سخت پوستان ذره بینی مثل مایت ها( که در مکانهای مرطوب و گرم زندگی می کنند)،  بعضی از داروها و  غذاها نام برد و عوامل تحریک کننده شامل:  تغییرات آب و هوا  مثل هوای سرد، هوای مرطوب، ریزگردها و گرد و غبار، آلاینده های شیمیایی و آلودگی هوای شهر، دود سیگار  و سایر دودها مثل دود آتش یا دود اسپند، ویروس ها (مثل ویروس سرماخوردگی )می شود.

3- آیا آسم یک نوع  اختلال روانی است؟ خیر، یک بیماری ارثی افزایش حساسیت سیستم ایمنی نسبت به عوامل محیط زندگی است که استرس آن را تشدید می کند اما آسم یک اختلال روانی نیست.

4-آیا آسم درمان قطعی دارد و ریشه کن می شود؟ خیر، درمان قطعی برای بیماری آسم وجود ندارد چون بیماری ارثی است و بیش از یکصد ژن باعث انتقال آن از نسلی به نسل بعد می شوند و چون ژنهای زیادی در پیدایش آن دخیل هستند با مهندسی ژنتیک نمی توان آن را درمان کرد، اما خوشبختانه در یکی دو دهه اخیر مکانسیم های اپی ژنتیک (فراوراثت) مطرح شده است که بر اساس این مکانیسم اگر بتوانیم محیط زندگی و سبک زندگی سالم را از دوران جنینی تا کودکی (از نظر آلرژی ها، هوای سالم، غذای سالم و همچنین از نظر استرس ها و هیجانها) به وجود بیاوریم، می توان در آینده از پیدایش بیماری آسم و سایر بیماریهای مزمن و غیر واگیر مثل سرطانها بیماریهای قلبی و عروقی، بیماریهای خود ایمنی مثل ام اس و نیز اختلالات روانی پیشگیری کرد.

5- آیا داروهایی که به عنوان طب سنتی یا طب اسلامی تجویز می شود نقشی در درمان آسم و  آلرژی دارند یا خیر؟ متاسفانه طب سنتی و ایرانی ما به شکل و شیوه ای که امروزه ارائه می شود هنوز از مبانی علمی و پژوهشی قابل قبولی برخوردار نشده است  و بنابراین مورد تایید ما نیست. انجام برخی کارهای خرافی مانند: دود کردن عنبر نسا و اسپند، خوردن خون جوجه تیغی، انجام حجامت و اینکه مثلا پیرزنی تل را از داخل بینی بیرون بیاورد، خرافات است و در آستانه قرن 21 غیر قابل قبول و نوعی فریبکاری بوده و برای سلامتی بیمار خطرناک است.

6-آیا مصرف اسپری  ها در آسم عادت می آورد؟ خیر، درمان آسم یک فرآیند تدریجی و طولانی است که دارو باید  ماه ها و در برخی موارد سالها تحت نظر پزشک انجام شود. اگر  درمان ناقص شود مثلا دارو را به طور ناگهانی قطع بکنند علائم برمیگردد و این به مفهوم عادت کردن به دارو  نیست بلکه به دلیل عود بیماری به دلیل مصرف نکردن دارو و درمان ناقص است.

7-آیا مصرف اسپری های کورتون دار خطرناک است؟ مثلا  باعث گشادی قلب، پوکی استخوان، اعتیاد یا کوتاهی قد می شود؟ خیر، آسم یک بیماری التهابی مزمن راه های هوایی است مصرف اسپرهای استنشاقی کورتون دار برای رفع التهابی  است که در راههای هوایی وجود دارد. چون این داروها اسنتشاقی است، سطحی عمل کرده و مقادیر ناچیز از آن وارد خون شده و سریع دفع  می شود و بنابراین عوارضش هم ناچیز است، مگر اینکه بیمار سر خود مقادیر زیادی استفاده کند یا  اینکه متاسفانه  برخی از  پزشکان به طور مرتب برای آنها کورتون خوراکی یا تزریقی تجویز کنند. مصرف اسپری کورتون دار چنانچه تحت نظر پزشک به طور صحیح انجام شود فاقد عوارض قابل توجه خواهد بود، مصرف منظم این اسپری ها حتی تا ماه ها و در صورت لزوم سالها برای کنترل بیماری ضروری است.
8-مصرف اسپری سالبوتامول در چه مواردی است؟ در آسم دو نوع دارو استفاده می شود، داروهای ضد التهاب مثل کورتون های استنشاقی و داروهایی که اسپاسم راه های هوایی را باز می کنند تا بیمار راحت نفس بکشد که به آن گشادکننده نایژه ها می گویند. از جمله سالبوتامول اسپری غیر کورتونی برای رفع علائم حاد بیماری مثل سرفه تنگی نفس خس خس سینه است. همین طور از اسپری سالبوتامول در بیمارانی که هنگام ورزش دچار تنگی نفس یا سرفه شده، استفاده می شود. در این بیماران اسپری سالبوتامول یک ربع تا نیم ساعت قبل از ورزش تجویز می شود.
 نکته مهم این است اگر بیماری به خاطر قطع کردن اسپری کورتون دار فقط از اسپری سالبوتامول استفاده کند خود اسپری می تواند باعث افزایش تحریک پذیری راههای هوایی شده و علائم تنفسی را بیشتر می کند و عوارضی مثل لرزش دست، تبش قلب و  عصبی شدن بیمار را به دنبال داشته باشد.

9-آیا کودک یا بزرگسال مبتلا به آسم از ورزش و فعالیتهای بدنی منع می شود و  معاف می شود؟ خیر، انجام فعالیت بدنی و ورزش در همه گروه های سنی برای حفظ سلامتی آنها ضروری است. به ویژه کودکان و نوجوانانی که در سن رشد هستتند، ورزش باعث افزایش ظرفیتهای ریوی و مقاومت فرد در برابر عوامل محیطی شده و همچنین باعث پیشگیری از چاقی می شود، چاقی و اضافه وزن از عوامل خطر در آسم است، داروهای آسم اثر بخشی کمتری در کودکان چاق دارند.

10-آیا مصرف بخور سرد و گرم در آسم توصیه می شود؟ از نظر علمی تفاوتی بین بخور گرم و سرد وجود ندارد و بیشتر یک  استفاده تجاری و تبلیغاتی از این موضوع می شود، استفاده دائم از دستگاه بخور درست نیست زیرا باعث افزایش رطوبت منزل شده  و موجب افزایش تعداد سوسک ها و مایت ها شده که هر دو از عوامل آلرژی زا و تشدید کننده علائم آسم هستند. فقط می توانیم در چند روز اول سرماخوردگی از دستگاه بخور استفاده کنیم که دفع ترشحات بینی و گلو راحت تر انجام شود.

11- مصرف آنتی بیوتیکها، شربت سرفه، آنتی هیستامینها در آسم توصیه می شود؟ بیشترین علت شدت یافتن علایم آسم سرماخوردگیها هستند. علت سرماخوردگی ویروسها هستند که آنتی بیوتیکها بر روی آنها اثر ندارند. درصد کمی از سرماخوردگیها  ممکن است در ادامه به عفونتهای میکروبی تبدیل شوند مثل سینوزیت عفونی، برونشیت و ذات الریه که در این موارد پزشک آنتی بیوتیک تجویز می کند، مصرف خود سرانه و بی رویه آنتی بیوتیک ها در بیماران آسم ممنوع است و برای بیمار ضرر دارد و ممکن است منجربه عفونتهای میکروبی مقاوم به درمان شود، استفاده از شربتهای سرفه و داروهایی که سرفه را سرکوب می کنند در افراد مبتلا به آسم ممنوع است. مصرف آنتی هیستامین نیز در هر بیمار مبتلا به آسم توجیه علمی ندارد، مگر اینکه ابیمار از آلرژی در بینی یا پوست رنج ببرد.

12-در هنگام سرماخوردگی و شدت گرفتن علائم تنگی نفس چه باید کرد؟ در سرماخوردگیها استراحت، نوشیدن آب و مایعات زیاد، شستشوی بینی با آب نمک استاندارد (فیزیولوژیک)، استفاده از  استامینوفن در مواردی که بیمار تب بالا دارد( مصرف: ایبوبروفن، آسپرین و دیکلوفناک و غیره توصیه نمی شود). استفاده ازاسپری سالبوتامول برای سرفه (از شربت سرفه استفاده نشود مگر اینکه در شرایط خاص اسپری در دسترس نباشد)، توصیه می شود. در در صورتیکه سرفه و تنگی نفس علیرغم مصرف سالبوتامول ادامه پیدا کرد باید میزان مصرف داروها را طبق دستور العملی که پزشک داده  افزایش داده یا به پزشک مراجعه کرد و در موارد حمله آسم باید به سرعت به اورژانس مراجعه کرد.
همچنین در خصوص سرماخوردگی ها برای گروه هایی که در معرض خطر هستند  مانند کودکان مبتلا به آسم، افراد دچار دیابت، بیمارانی که مشکل قلب و عروق یا تنفسی دارند تزریق  واکسن آنفولانزا در اوایل پاییز توصیه می شود. عوارضی که درباره تزریق واکسن آنفولانزا در فضاهای مجازی  مطرح شده یا از سوی افراد غیر مسئول بیان می شود،  فاقد مبنای علمی است. البته باید در انتخاب نوع واکسن دقت کرد که از واکسن های استاندارد استفاده شود.

  در ادامه این نشست خبری، دکتر نجمی رئیس واحد بیماریهای تنفسی اداره بیماریهای غیر واگیر وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی درباره اقداماتی که وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی برای کنترل بیماری آسم انجام داده است و برنامه های آتی توضیحاتی ارائه کرد  و در پایان دکتر دل آرا بابایی، دبیر همایش فوق، توضیحاتی درباره  فعالیتهای انجمن آسم و آلرژی ایران در خصوص افزایش آگاهی مردم درباره بیماریهای آسم در شهرهای مختلف بیان کرد و نیز جزئیات برنامه بیست و یکمین همایش روز جهانی آسم در روز 10 اردیبهشت را برشمرد.

خبر و عکس: واحدی