انجام اولین مطالعه در خاورمیانه جهت تعیین داده های مرجع برای توده عضلانی و تست غربالگری برای افراد سالمند در معرض خطر سارکوپنی

دکتر گیتا شفیعی دانشجوی دکترای تخصصی پژوهشی و دبیر مرکز تحقیقات بیماری های مزمن و صعب العلاج پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم از پایان نامه خود با موضوع بررسی مکانیسم های مولکولی، تعیین معیار های تشخیصی بر اساس پیامد ها و ارائه مدل پیشنهادی به منظور غربالگری بیماری سارکوپنی در جمعیت سالمند دفاع کرد. در همین خصوص روابط عمومی پژوهشگاه مصاحبه ای با ایشان داشته است که در ادامه میخوانیم:

خانم دکتر شفیعی ضمن تشکر از قبول مصاحبه لطفا در ابتدا تعریفی از سارکوپنی ارائه بفرمائید. 

سارکوپنی بر اساس تعریف جامع کارگروه اروپایی سارکوپنی در سال 2010 یک سندرم پیشرونده است که با کاهش توده عضلانی به همراه کاهش عملکرد آن همراه است. این بیماری پیامدهایی مانند ناتوانی فیزیکی، کیفیت پایین زندگی و مرگ را برای فرد بدنبال دارد. 

چه عوامل ژنتیکی و محیطی ای در ایجاد سارکوپنی نقش دارند؟ 

مکانیسم های متعددی برای این بیماری در نظر گرفته شده است که از جمله آن میتوان به عوامل هورمونی، شیوه زندگی، فاکتورهای التهابی، ژنتیکی، فاکتورهای تغذیه ای و اختلال در نیروهای عصبی نام برد. 

تشخیص سارکوپنی چگونه صورت میگیرد؟ 

تشخیص سارکوپنی بر اساس سه پارامتر کاهش توده عضلانی، کاهش قدرت عضلانی و کاهش کارآیی عضلانی می باشد. ابزارهای اندازه گیری این پارامترها و نقاط برش (Cut off) آنها بسیار متفاوت هستند . طبق نظر کار گروه اروپایی و آسیایی سارکوپنی لازم است در هر جامعه cut off point پارامترها تعیین گردد. علاوه بر این که تشخیص بیماری باید مبتنی بر پیامدها باشد. 

میزان شیوع سارکوپنی چه مقدار است؟ 

مطالعات گوناگون در دنیا نشان داده است که میزان شیوع بیماری در دنیا به علت وجود ابزارهای مختلف اندازه گیری پارامترهای سارکوپنی و Cut off point های آنها و همچنین تعاریف مختلف از بیماری بصورت ناهمگون بیان شده است و تا انجام این مطالعه هیچ مطالعه نظام مندی برای بررسی شیوع این بیماری در دنیا انجام نشده بود. اما بطور کلی میزان شیوع بیماری سارکوپنی در افراد بالای 65 سال در بازه 10-5% گزارش شده است. 

هدف شما از انجام این مطالعه چه بوده است؟ 

هدف از انجام این مطالعه ارزیابی یک مدل برای بررسی مکانیسم های مولکولی بیماری سارکوپنی و شناسایی معیار های تشخیصی بر اساس پیامد های آن و همچنین ارائه یک مدل به منظور غربالگری افراد در ریسک سارکوپنی در حمعیت سالمند بوده است. 

آیا اطلاعاتی از مطالعات دیگر در همین رابطه در سایر نقاوط دنیا دارید؟ 

بله من در جریان این پایان نامه یک مطالعه مرور نظام مند و متا آنالیز در رابطه با مطالعات انجام شده در حوزه شیوع سارکوپنی انجام دادم که اولین مطالعه متا آنالیز در این زمینه بود. بر اساس نتایج حاصل از این مطالعه شیوع سارکوپنی بطور کلی در دنیا 10% برآورد شد که شیوع بیماری در کشورهای غیر آسیایی نسبت به کشورهای آسیایی بالاتر بود. 

در ارتباط با نحوه محاسبه نقطه Cut off جهت تعیین کمبود توده عضلانی لطفا توضیح بیشتری بفرمائید. 

این قسمت از پایان نامه به عنوان اولین مطالعه در ایران و خاورمیانه در خصوص تعیین داده های مرجع توده عضلانی می باشد. در این مطالعه نقاط cut off کاهش توده عضلانی در مردان و زنان بدست آمد که برای تعریف سارکوپنی و پژوهش های آتی در این زمینه استفاده خواهد شد. 

نحوه جمع آوری نمونه ها به چه صورت بوده است؟ 

این مطالعه از 2 قسمت تشکیل شده است. در بخش اول مدلی برای مکانیسم مولکولی ارائه شد و در بخش دوم بررسی اپیدمیولوژی بیماری انجام گردید. داده های این بخش از 2211 فرد سالمند بالای 60 سال از مرحله دوم کوهورت مبتنی بر جمعیت آینده نگر ' برنامه سلامت سالمندان بوشهر' جمع آوری شده است. 

خانم دکتر شفیعی لطفا از نتایج مطالعه خود بفرمائید. 

بخش اول مطالعه که ارایه مدل یکپارچه برای بررسی مکانیسم مولکولی سارکوپنی بود که برای اولین بار در دنیا انجام شد. نتایج این قسمت نشان داد که در مردان ژن هایی که در بیوژنز ریبوزوم نقش دارند و در زنان ژن های درگیر در ذخیره سازی چربی ژن های Hub و کلیدی ایجاد بیماری سارکوپنی در این افراد هستند.همچنین P53, Cul3, NTKKI سه پروتئین Hub و اصلی ابجاد بیماری سارکوپنی می باشند. 

در بخش دوم کار برای اولین بار در ایران مدلی برای غربالگری افراد در معرض بیماری سارکوپنی ارایه شد. SarSA-Mod مدلی است که با استفاده از متغیر های ساده و قابل اندازه گیری مانند سن، وزن، قدرت عضلانی و دور ساق پا می تواند احتمال بیماری را در افراد در خطر سارکوپنی تشخیص دهد. علاوه بر آن معیارهای تشخیص بیماری بر اساس پیامدهایی مانند استئوپروز، شکستگی، ضعف و کاهش عملکرد فرد تعیین گردید که این کار نیز اولین بار در دنیا انجام شد. 

نکته متمایز مطالعه شما چه بوده است؟ 

این مطالعه بعنوان اولین مطالعه در ایران و خاور میانه است که به تعیین داده های مرجع توده عضلانی، روش ساده و مقرون به صرفه برای غربالگری و تعیین معیارهای تشخیص بر اساس پیامدها پرداخت. علاوه بر آن اولین مطالعه در زمینه انجام متا آنالیز شیوع سارکوپنی در دنیا، ارایه مدل یکپارچه برای بررسی مکانیسم مولکولی بیماری می باشد. در نهایت کتاب جامع در مورد بیماری سارکوپنی در طی مدت با کمک سایر همکاران و پژوهشگران برای استفاده پزشکان نیز چاپ گردید که ماحصل فعالیت اینجانب در طی دوران تحصیل بود. امید است این پایان نامه و مقالات چاپ شده در خصوص آن و کتاب ذکر شده کمکی برای سایر پژوهشگران باشد که بتوانند در زمینه بیماری مهم سارکوپنی در سالمندی تحقیقات گسترده انجام دهند. 

خیلی متشکرم از این که وقت خود را در اختیار ما قرار دادید. 

ممنونم