گالری عکس
به گزارش روابط عمومی دانشکده پیراپزشکی، شهاب الدین ابهری دانشجوی دوره دکتری تخصصی رشته مدیریت اطلاعات سلامت این دانشکده از رساله خود دفاع کرد، به این بهانه به گفت‌وگو با وی پرداختیم.
لطفاً در مورد سوابق تحصیلی خود توضیح دهید؟
عرض سلام و ادب. در سال 88 در مقطع کارشناسی رشته فناوری اطلاعات سلامت دانشگاه علوم پزشکی شیراز پذیرفته و در سال 92 تحصیل در این مقطع را به اتمام رساندم. مقطع کارشناسی ارشد رشته فناوری اطلاعات سلامت و دوره MPH سیاست‌گذاری سلامت را هم در سال 92 در همان دانشگاه آغاز کردم و در سال 95 به پایان رساندم. در سال 95 در مقطع دکتری تخصصی رشته مدیریت اطلاعات سلامت دانشگاه علوم پزشکی تهران با رتبه 2 پذیرفته شدم. همچنین در سال 98-97 دوره MBA سلامت را در دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی سپری کردم.
در خصوص سوابق کار خود توضیح دهید؟
از سال 92 تا 95 همزمان با تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد و دوره MPH، در بخش‌های مختلف دانشکده مدیریت و اطلاع‌رسانی دانشگاه علوم پزشکی شیراز در سمت‌های مختلف نظیر مدیر داخلی و مسئول وب‌سایت مجله مدیریت و انفورماتیک سلامت، مدیر داخلی مرکز تحقیقات مدیریت سلامت و منابع انسانی و مدیر روابط عمومی و وب‌سایت مشغول به خدمت بودم. همچنین در این سه سال به‌صورت حق‌التدریس با یکی از مراکز آموزش عالی به‌عنوان مدرس همکاری داشتم. از سال 95 تا 97 نیز همزمان با تحصیل در مقطع دکتری در تهران، با یکی از شرکت‌های دانش‌بنیان فعال در حوزه سلامت الکترونیک به‌عنوان مشاور تحقیق و توسعه همکاری داشته‌ام.
در خصوص عنوان رساله خود و موضوع و روش انجام آن توضیح مختصر دهید؟
عنوان رساله بنده طراحی و پیاده‌سازی سامانه هوشمند توصیه گر تغذیه‌ای با در نظر گرفتن وضعیت سلامت فردی و اقتصاد خانوار بود. بر اساس آمارهای رسمی مرکز آمار ایران، قیمت مواد غذایی در سال گذشته با تورم حدود 40 درصدی روبه‌رو بوده؛ بنابراین با توجه به کاهش قدرت خرید مردم در حوزه مواد غذایی این نگرانی وجود دارد که امنیت غذایی افراد جامعه به مخاطره افتد. با توجه به چالش‌های حوزه تغذیه نظیر مسئله مهم امنیت غذایی، چاقی و همچنین مشکل دسترسی افراد به متخصصین تغذیه، هدف این مطالعه طراحی و پیاده‌سازی یک سامانه توصیه گر تغذیه‌ای بود تا به افراد و خانواده‌ها بر اساس وضعیت سلامتی و همچنین وضعیت اقتصادی‌شان، وعده‌های غذایی سالم و مقرون‌به‌صرفه پیشنهاد کند و امکان برقراری مشاوره تغذیه‌ای از راه دور مبتنی بر فناوری اطلاعات برای کاربران فراهم کند.
پژوهش حاضر یک مطالعه توسعه‌ای کاربردی بود که به‌صورت مقطعی (1397-1398) و در چهار فاز اصلی انجام گرفت. در اولین فاز این پژوهش ابتدا قیمت اقلام غذایی از منابع مختلف استخراج و در ادامه در سه گروه قیمتی طبقه‌بندی و درنهایت وعده‌های غذایی در سه گروه قیمتی تعیین شد. در فاز بعدی پس از انجام یک مرور نظام‌مند بر روی سامانه‌های مشابه، الزامات و عناصر اطلاعاتی سامانه مشخص شد و در ادامه به تأیید خبرگان رسید. در فاز طراحی، ابتدا معماری سیستم، الزامات و ویژگی‌های فنی سامانه مشخص شد و در ادامه، سامانه بانام تجاری «تغذیه نوین برای سلامت ایرانیان (تن سا)» به‌صورت تحت وب ایجاد و راه‌اندازی شد. در انتها نیز قابلیت‌های عملکردی و کاربردپذیری سامانه طراحی‌شده مورد ارزیابی قرار گرفت.
آیا مطالعه مشابهی در این زمینه در ایران انجام‌شده است؟
تنها یک مطالعه نسبتاً مشابه ازنظر فناوری به‌کاررفته، در ایران انجام‌شده که محققین یک سیستم توصیه گر میان وعده غذایی برای بیماران دیابتی طراحی کرده‌اند. این رساله اولین مطالعه‌ای بود که در حوزه تغذیه، سیستم توصیه گری طراحی‌شده تا همزمان با در نظر گرفتن وضعیت اقتصادی افراد و وضعیت سلامتی کاربران به آن‌ها وعده‌های غذایی سالم و مقرون‌به‌صرفه توصیه می‌کند.
آیا مطالعه مشابهی در این زمینه در خارج از کشور انجام‌شده است؟
در دنیا سیستم‌های توصیه گر تغذیه‌ای زیادی طراحی‌شده ولی تمرکز همگی بر روی جنبه‌های پزشکی و سلامت‌محور بوده است و هیچ‌کدام به جنبه‌های اقتصادی توجه نکرده‌اند؛ بنابراین این پژوهش اولین مطالعه‌ای است که در سطح دنیا همزمان با در نظر گرفتن وضعیت اقتصادی افراد و وضعیت سلامتی کاربران به آن‌ها وعده‌های غذایی سالم و مقرون‌به‌صرفه توصیه می‌کند.
مهم‌ترین مانع انجام طرح خود در مراحل مختلف مثلاً جمع‌آوری داده را چه می‌دانید؟
اصلی‌ترین محدودیت در مرحله تعیین قیمت‌های اقلام غذایی بود. در این مرحله به دلیل موجود نبودن قیمت تمام اقلام غذایی در یک مرجع واحد، پژوهشگر از چندین مرجع و سازمان مختلف برای تعیین قیمت اقلام غذایی استفاده کرد.
نتیجه و دستاورد پژوهش خود را چه می‌دانید؟
سیستم‌های توصیه گر تغذیه‌ای یکی از فناوری‌های مورداستفاده در حوزه انفورماتیک تغذیه‌ای است که با پیشنهاد رژیم‌های غذایی، وعده‌های غذایی و یا توصیه‌های تغذیه‌ای، کاربران را در انتخاب مناسب‌تر برنامه‌های غذایی و غذاهای سالم‌تر و به‌طورکلی سبک زندگی سالم‌تر یاری می‌کند.
به‌طور خلاصه، انتظار می‌رود این سامانه در صورت به‌کارگیری در سطح ملی، بتواند در راستای ارتقای امنیت غذایی و بهبود وضعیت تغذیه مردم مؤثر واقع شود.
در دوران تحصیل در این دوره چند مقاله منتشر و آماده کردید؟
در دوران تحصیل در مقطع دکتری موفق به چاپ 7 مقاله در مجلات نمایه در Pubmed شدم. همچنین 4 مقاله در کنفرانس‌ها ارائه شد. به‌طور اختصاصی از رساله نیز 4 مقاله استخراج‌شده است.
دکتر رضا صفدری و دکتر کامران باقری لنکرانی اساتید راهنما، دکتر لیلا آزادبخت، دکتر شراره رستم نیاکان و دکتر سارا امامقلی پور اساتید مشاور این پژوهش بودند. دکتر فرخنده اسدی، دکتر خدیجه میرزایی، دکتر حمید بورقی و دکتر نیلوفر محمدزاده، داوری آن را بر عهده داشتند.
خبرنگار و عکاس: الهام حق شناس