محتوای خبری دانشکده پزشکی

بازخوانی تاریخچه بیهوشی در دانشکده پزشکی تهران، به بهانه ۱۶ اکتبر، مصادف با ۲۴ مهر، روز جهانی بیهوشی

به بهانه ۱۶ اکتبر، مصادف با ۲۴ مهر، روز جهانی بیهوشی به بازخوانی تاریخچه بیهوشی در دانشکده پزشکی می پردازیم.

به گزارش روابط عمومی دانشکده پزشکی، نخستين عمل جراحي مدرن در ايران حدود 160 سال پيش يعني در سال 1230 شمسي انجام شد. اين عمل جراحي توسط شخصي اتريشي بنام ياكوب ادوارد پولاك انجام شد و آقاي فوكتي كه مسيوليت بيهوشي را به عهده داشت، براي نخستين بار در ايران از اتر براي بيهوشي بيمار استفاده كرد. تا سالها بعد بيهوشي در ايران با روش هاي بسيار ابتدايي مانند ماسك امبردن و قطره اتر انجام ميشد. اغلب افرادي اين مسئوليت را به عهده داشتند كه پزشك نبودند و بطور تجربي با اين كار آشنايي داشتند. برخي جراحان نيز خود مبادرت به بيحسي نخاعي ميكردند. بعدها در مراكز دانشگاهي دستياران جراحي و يا دانشجويان سال اخر پزشكي عهده دار اين وظيفه ميشدند.  تا اين زمان تدريس بيهوشي نوين وجود نداشت.
در سال 1330 پروفسور يحيي عدل كه در كشور فرانسه تخصص جراحي عمومي خود را گرفته بود در مراجعت فردي به نام Boue را با خود به ايران آورد تا به بيهوش كردن بيماران بپردازد. اين شخص در بيمارستان سينا با ماسك امبردن بيماران را بيهوش ميكرد. ولي از اولين بنيانگذاران بيهوشي نوين در ايران بايد از دكتر علي فـــر، دكتر محمد اسماعيل تشــيد و دكتر عبداله مرتضوي نام برد.
يك سال بعد از مراجعت پروفسور عدل به ميهن و آمدن Boue به ايران، دكتر فـــر كه فارغ التحصيل رشته تخصصي بيهوشي از انگلستان بود، به پيشنهاد دانشكده پزشكي دانشگاه تهران تعليم و آموزش پزشكان در رشته بيهوشي را آغاز كرد و از همان سال تدريس بيهوشي در برنامه درسي دانشجويان پزشكي عمومي نيز گنجانده شد. البته از حدود ده سال بعد، گذراندن يك ماه در بخش بيهوشي براي كليه دانشجويان پزشكي عمومي الزامي شد. از جمله ابداعات آقاي دكتر فــر دستگاه بيهوشي مدار بسته اي است كه به نام خود او معروف است.
پس از آن دكتر عبداله مرتضوي، كه او نيز در انگلستان نايل به احراز تخصص بيهوشي شده بود، به ايران آمد و در بيمارستان زنان وابسته به دانشكده پزشكي مشغول بكار شد. دستياران اولين دوره تخصص بيهوشي 4 نفر بودند كه پس از فارغ التحصيلي در بيمارستان هاي تابعه دانشكده پزشكي مشغول به كار شدند. فارغ التحصيلان دومين دوره 3 نفر بودند كه آنها هم در بيمارستان هاي وابسته جذب شدند. در سال 1333 فقط يك ماشين بيهوشي آنهم در بيمارستان رازي وجود داشت كه در سال بعد دوازده دستگاه ديگر نيز براي ساير بيمارستان هاي دانشگاه تهران خريداري شد.
در اواخر سال 1334 دكتر تشيــد پس از احراز بورد تخصصي آنستزيولوژي از كالج پزشكي نيويورك به ايران آمد. ابتدا با سمت رييس درمانگاه به عنوان هيات علمي كار خود را در بيمارستان امام خميني (هزار تختخوابي) شروع به كار كرد و به تربيت متخصصين بيهوشي پرداخت. وي در مدت اقامت در آمريكا با جديدترين روش ها و دستگاه هاي بيهوشي آشنا شده بود. از وي مقالات علمي متعددي به جا مانده كه از همه مهمتر كتاب "انتخاب بيهوشي و فارماكولوژي داروهاي بيهوشي" ميباشد. اين كتاب كه جايزه بهترين كتاب سال را به خود احتصاص داد تا سالها بعد تجديد چاپ ميشد. همچنين يكي از ابداعات ماندگار اين استاد نوآور، لوله دهاني-حلقي كاف دار (لوله دكتر تشيد) براي حفظ تهويه در موارد لوله گذاري مشكل ميباشد.
در سال 1334 مركزيت آموزش گروه بيهوشي در بيمارستان سينا تعيين شد و دستياران پس از گذراندن تعليمات اوليه، براي ادامه دوره دستياري در يكي  بيمارستان هاي چهارگانه دانشگاه تهران تقسيم ميشدند. ده سال بعد مركزيت گروه بيهوشي به بيمارستان امام خميني منتقل شد. در اين زمان آقاي دكتر فـر و پس از ايشان آقاي دكتر تشيـد مسئوليت مديريت گروه را بر عهده داشتند. تفكيك گروه هاي آموزش جراحي و بيهوشي در سال 1347 صورت پذيرفت و از آن پس تربيت پزشكان متخصص بصورت مستقل ادامه يافت. اولين بخش ICU دانشگاه تهران در همين دوره و در سال 1354 افتتاح گرديد. پس از پيروزي انقلاب اسلامي دفتر گروه به بيمارستان وليعصر و بعد از آن به بيمارستان شريعتي منتقل شد. در سال 1373 دفتر آموزش گروه بيهوشي مجددا به بيمارستان وليعصر و سپس به محل فعلي آن جابجا شد.
از آن دوره تا به امروز گروه بيهوشي دانشگاه علوم پزشكي تهران به پيشرفت خود ادامه داده و گام هاي بزرگي را در جهت تربيت متخصصين بيهوشي و همچنين كارشناسان ارشد و تكنسين ها برداشته است.
خبر: عالیه عطایی

کلمات کلیدی
مینا  محمدی
تهیه کننده:

مینا محمدی