از بدو تأسیس رشته پزشکی در دارالفنون تا ایجاد دانشکده پزشکی در محل کنونی دانشگاه تهران این رشته در تاریخ آموزش عالی ایران تحت عناوین مختلف شامل طبقه طب، مدرسه طب، مدرسه عالی طب و دواسازی و قابلگی دانشکده پزشکی شناخته‌شده است.

رشته پزشکی تا سال 1337 قمری تحت همان نام کلاس طب یا طبقه طب خوانده می‌شد تا اینکه در سال 1337 قمری به همت میرزا احمدخان نصیرالدوله عمارت مخصوصی برای مدرسه طب که تا آن زمان محل معینی نداشت در حیاط بزرگ مدرسه دارالفنون در نظر گرفته شد.

در سال 1307 به پیشنهاد دکتر ولی الله خان نصر نام مدرسه طب به‌عنوان مدرسه عالی طب و دواسازی و قابلگی تغییر کرد این مدرسه دارای دو قسمت امور اداری و علمی بود و دروس علمی شامل شیمی و فیزیک طبی، تشریح توصیفی، موضعی و مرضی، طب قانونی و حفظ، قابلگی، جنین‌شناسی، امراض خارجی داخلی، دهان و دندان، امراض عمومی و تشخیص امراض در آن تدریس می‌شد.

رشته پزشکی که در ابتدا در شعب دارالفنون آموزش داده می‌شد 69 سال به همان صورت ادامه داشت تا اینکه در سال 1303 به دلیل کمبود جا مکان آموزشی آن به عمارت مسعودیه وزارت فرهنگ و هنـر سابق منتقل شد.

در سال 1302 دولت عمارت مسعودیه را که متعلق به مسعود میرزای ظل السلطان بود به مبلغ 39 هزار تومان خرید و برای تأسیس مدرسه علوم عالیه به وزارت معارف هدیه کرد پس از تعمیرات لازم در سال 1303 وزارت معارف به آن محل منتقل شد و شعب مدرسه طب و داروسازی در یکی از حیاط های آن تشکیل شد هم اکنون این ساختمان که به نام عمارت مسعودیه پژوهشکده باستان شناسی نامگذاری شده در خیابان اکباتان نرسیده به میدان بهارستان واقع است.

در سال 1311 به دلیل افزایش دانشجو کلاس‌های عمارت مسعودیه دیگر گنجایش دانشجویان اضافی را نداشت به همین دلیل عمارتی در اول خیابان لاله زارنو و میدان مخبرالدوله به نام عمارت سعدالدوله اجاره شد و دانشکده طب به این عمارت منتقل گردید. دانشکده طب دو سال در ساختمان سعدالدوله بود تا اینکه در سال 1313 به بیمارستان دکتر معتمد واقع در خیابان شیخ هادی منتقل شد این محل هم ازنظر فضای آموزشی و هم ازنظر امکانات آموزشی وضع بهتری از گذشته داشت. ایجاد محلی به نام دانشگاه که همه دانشکده‌ها را در یک جا جمع کند از سال 1305 موردتوجه اندیشمندان بود تا اینکه در خرداد ماه سال 1313 قانونی تصویب شد که 6 دانشکده پزشکی، علوم معقول و منقول، ادبیات و فلسفه و علوم تربیتی، علوم طبیعی و ریاضی، حقوق و علوم سیاسی اقتصادی و فنی تحت عنوان دانشگاه ساخته شود، بر این اساس مأمورین وزارت فرهنگ در صدد پیدا کردن زمینی با حداقل مساحت 20 هکتار برای تأسیس دانشگاه برآمدند چنین زمین وسیعی که خوش آب و هوا باشد در جلالیه پارک لاله کنونی موجود بود.

در سال 1313 قطعه زمین خوش‌قواره ای خارج از شهر به فاصله یک کیلومتر در شمال غربی تهران به مساحت بیش از 20 هکتار باغ کنونی دانشگاه خریداری شد.

 ساخت بنای دانشکده‌ی پزشکی بر سایر دانشکده‌های دانشگاه مقدم بود و در نهایت با افتتاح تالار تشریح در 15 بهمن سال 1313 اولین ساختمان دانشگاهی نوین ایران به فرجام رسید.

 در اسفند همان سال ساختمان دانشکده پزشکی با نمایی از عقاب که نمادی از پر گشودن علم در پهنه‌ی این دیار است تأسیس شد.

 حدود یکی دو سال طول کشید که دانشکده‌ پزشکی از ساختمان‌های قبلی به ساختمان جدید در جلالیه منتقل شود دستگاه ابن‌سینا نام مصطلحی بود که در آغاز به این دانشکده اطلاق شد سرانجام در سال 1318 کرسی‌های آموزشی تشکیل شد و یک سال بعد بیمارستان‌ها و مراکز درمانی شهر تهران که تا آن زمان در اختیار صحیح بلدیه یا بهداری شهرداری بود در گستره‌ی نظارت مدیریت و آموزش دانشکده‌ی پزشکی قرار گرفت با تحولی دیگر در سال 1342 برنامه‌های آموزشی از کرسی‌ها به گروه‌های آموزشی تغییر یافت و دروس دانشکده به دودسته علوم پایه و بالینی تقسیم شد.

پس از پیروزی انقلاب اسلامی با تفکیک حوزه‌ی آموزش علوم پزشکی از دیگر رشته‌های آموزش عالی در سال 1365 دانشگاه علوم پزشکی تهران وارد مرحله‌ی جدیدی از حیات خود شد و از آن زمان تاکنون به‌عنوان سرآمد آموزش پژوهش و ارائه خدمات در بسیاری از حوزه‌های علوم پزشکی  کشور شناخته می‌شود.

سرانجام در سال 1374 خدمات بهداشتی درمانی نیز به ساختار دانشگاه اضافه شد و نام این مجموعه به دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی تهران تغییر یافت. دانشگاه علوم پزشکی تهران به پشتوانه‌ی منابع انسانی غنی و امکانات آموزشی پیشرفته‌ی خود در گستره‌ی دانشکده‌های زیرمجموعه‌اش همچون دانشکده‌ی پزشکی، دندانپزشکی، داروسازی، بهداشت، پرستاری و مامایی، توان‌بخشی، پیراپزشکی، طب ایرانی، فناوری‌های نوین، علوم تغذیه و رژیم‌شناسی مجازی و پردیس بین‌الملل بیش از 80 هزار دانش‌آموخته را تربیت‌کرده است.

 در توسعه و پیشرفت دانشگاه مراکز تحقیقاتی و بیمارستان‌های تخصصی و فوق تخصصی نقش اساسی داشته و دارند در این میان بیمارستان سینا یا همان مریضخانه دولتی قدیمی‌ترین بیمارستان کشور است که به‌عنوان مهد جراحی شناخته می‌شود بیمارستان امام خمینی نیز به‌عنوان بزرگ‌ترین بیمارستان کشور و همچنین مرکز طبی کودکان به خاستگاه طب اطفال ایران شهرت دارد بیمارستان‌های فارابی رازی روزبه و امیراعلم به ترتیب نماد چشم‌پزشکی پوست روان‌پزشکی و طب گوش حلق و بینی ایران شناخته می‌شوند بر فراز این دانشگاه اساتید بسیاری سایه انداخته‌اند که نمادهای سترگ علمی و اخلاقی آموزش عالی کشور به شمار می‌رود.

 دانشگاه علوم پزشکی تهران در عرصه ملی سالیان متمادی است که موفق به احراز جایگاه نخست آموزش عالی شده و رتبه‌های نخست آزمون‌های جامع علوم پایه پیش‌کارورزی دانشنامه‌ تخصصی و فوق تخصصی را از آن خودکرده است در عرصه‌ی جهانی نیز توفیقات بسیار داشته و با دانشگاه‌های معتبر جهان تعاملات فراوان برقرار کرده است اکنون یک‌سوم قطب های علمی کشور از آن دانشگاه علوم پزشکی تهران است.

 حدود صد مرکز تحقیقاتی و مراکز رشد متعدد این دانشگاه در تولیدات علمی و فناوری کشور بیشترین سهم را دارند و احراز رتبه‌ی نخست جشنواره‌ی ملی تحقیقات علوم پزشکی رازی به‌طور پیاپی گواهی بر این مدعاست.

 اهتمام این دانشگاه به نشر علم چنان است که در حوزه‌ی انتشارات بیش از پنجاه مجله‌ی علمی پژوهشی با تداوم و نظم جریان علمی دانشگاه را بازنمایی می‌کنند بسیاری از مجلات علمی دانشگاه در بانک‌های اطلاعاتی معتبر جهان نمایه شده و به آن‌ها استناد می‌شود.

 دانشگاه علوم پزشکی تهران در حوزه‌ی بهداشت و درمان با مدیریت و سازمان‌دهی متمرکز شبکه‌های بهداشت و درمان جنوب تهران ری اسلامشهر و واحدهای زیرمجموعه‌ آن‌ها همچون مراکز سلامت جامعه‌ی شهری و روستایی خانه‌های بهداشت و پایگاه‌های سلامت خدمات بهداشتی و مراقبت‌های پیشگیری را به حدود سه میلیون نفر جمعیت این مناطق عرضه می‌کند.

 آنچه شایان توجه است اهتمام دانشگاه به نگاه ملی و فراملی است، ادعا به همان اندازه که در ساحت پژوهش جلوه کرده به مقام عمل نیز درآمده و حوزه‌ی درمان را در برگرفته است ازاین‌رو خدمات این دانشگاه معطوف به تمام کشور بوده و حتی گاه خدمت‌رسانی فرامرزی نیز داشته است یک‌سوم تمامی پیوندهای سلول و عضو کشور به همت کادر برجسته‌ آموزشی درمانی این دانشگاه انجام می‌شود.

 پیوند سلول‌های بنیادی مغز استخوان کلیه کبد قلب ریه و پیشگامی در بسیاری از آن‌ها از افتخارات دانشگاه به شمار می‌رود هرسال بسیاری از دانش‌آموزان ممتاز و دانشجویان نخبه در مقاطع مختلف تحصیلی این دانشگاه را برمی‌گزینند همچنین بیشترین تعداد دانشجوی بین‌المللی نیز در همین دانشگاه آموزش می‌بینند.

 ظرفیت‌های علمی و سرمایه‌های انسانی دانشگاه متقاضیان کشورهای دیگر به‌خصوص متقاضیان کشورهای اسلامی را سال‌به‌سال افزون‌تر کرده است در نظام رتبه‌بندی سایمگو که بر اساس بانک اطلاعاتی اسکوپوس است رتبه دانشگاه از سال 2009 تاکنون ارتقای چشمگیری داشته و جزو دانشگاه‌های برتر کشور و منطقه شناخته می‌شود.

 در رتبه‌بندی  QS که از نظام‌های معتبر رتبه‌بندی دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی جهانی است این دانشگاه در رقابت با دانشگاه‌های جامع از جایگاه قابل‌توجهی برخوردار است تولیدات علمی دانشگاه نیز در دو دهه گذشته رشد درخور توجهی داشته و بیش از دوسوم محصولات آن در پایگاه‌های معتبر بین‌المللی ISI، اسکوپوس و پابمد نمایه می‌شود.

 ازنظر ارتقای کیفی محصولات پژوهشی نیز دانشگاه علوم پزشکی تهران از بالاترین اچ ایندکس در میان کل دانشگاه‌های کشور برخوردار بوده و با فاصله‌ زیادی از رقبای خود در صدر قرار دارد.

 دانشگاه در سایر عرصه‌های بین‌المللی نیز با امضای تفاهم‌نامه‌های متعدد طرح‌های تحقیقاتی مشترک و برندهای پژوهشی ازجمله مراکز معتبر دنیا است و با عضویت در ائتلاف M8 به‌عنوان اولین مرکز از منطقه‌ی خاورمیانه و شمال آفریقا حضور داشته و به نحو شایسته جامعه‌ی دانشگاهی کشور را در عرصه‌ بین‌المللی نمایندگی می‌کند.

 از دیگر افتخارات دانشگاه دریافت نخستین گواهی بین‌المللی اعتباربخشی بین دانشگاه‌های علوم پزشکی جهان در سال 2013 است که نشان از رعایت استانداردهای جهانی در این مجموعه دارد دانشگاه علوم پزشکی تهران با حدود 170 پیشینه و تجربه‌ی درخشان درزمینه‌ی فعالیت‌های آموزشی پژوهشی خدمات بهداشتی و درمانی به‌عنوان دانشگاه مادر و نماد آموزش عالی کشور شناخته می‌شود و از اینکه در بالندگی و نخبگی فرهیختگان این مرزوبوم نقش داشته است به خود می‌بالد.

 این‌همه امکان تحقق نمی‌یافت مگر باهمت همه‌ی کسانی که در سالیان متمادی دل درگرو تعالی نام این دانشگاه داشتند در حوزه‌های آموزشی تحقیقات و فناوری غذا و دارو دانشجویی بهداشت درمان اجتماعی فرهنگی و بین‌الملل مدیریت منابع و برنامه‌ریزی منطقی شرط لازم تداوم دستاوردهای دانشگاه در همه‌ی ادوار بوده است.

 دانشگاه علوم پزشکی تهران طنین دانش‌اندوزی در جامعه‌ی ایرانی است چشم‌اندازی که فرا راه این دانشگاه قرار دارد درخت پربار دانش بر صفحه‌ی ایران‌زمین است.

 دانشگاه علوم پزشکی تهران در دفاع از سلامت مردم همواره پیشگام و ممتاز و متمایز بوده است کادر درمانی و منابع انسانی دانشگاه هم از هیئت‌علمی واداری در دوران دفاع مقدس جان و مال و مقام را واگذاشتند تا بر جبین وطن خطی از حسرت و ضعف نماند شهدای دانشگاه نمود و نمادی‌اند از دلاوری و شجاعت فرزندان این دانشگاه.

 در بحران کرونا نسل معاصر دانشگاه بی‌دریغ و مزد و منت بر سر آن شد که حتی از سلامت خود بگذرد تا گزندی بر سلامت مردم نرسد بسیاری از آنان که پراشیدن در دامان این دانشگاه پرورده شده و درس اخلاق و تعهد آموخته بودند.

 دانشگاه در مبارزه با کرونا از منظر پژوهش و آموزش و درمان نیز پیشگام بود و بنای نخستین مدیریت روشمند بحران کرونا را نهاد. بی‌تردید آنچه در معرکه کرونا گذشته است در تاریخ دانشگاه علوم پزشکی تهران فرازی فراموش‌نشدنی در تاریخ گران‌سنگ و پرافتخار دانشگاه خواهد ماند.