به گزارش روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی تهران مرکز ملی مطالعات اعتیاد، ترامادول در سال 1381 برای اولین بار به عنوان یک داروی ضد درد، وارد بازار دارویی ایران شد.

گزارش‌هایی از عوارض ناخواسته این دارو در عرض چند ماه، باعث شد یک برنامه دقیق نظارتی برای این دارو ایجاد شود. با توجه به افزایش نگران کننده موارد مسمومیت و مرگ و میر مرتبط با ترامادول در کشور، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی سیاست‌های کنترل این دارو را از سال 1386 به بعد اجرایی کرد.
محققان مرکز ملی مطالعات اعتیاد با هدف بررسی تاثیرات سیاست‌های کنترل بر ترامادول، در یک مرور نظام‌مند به ارائه تخمینی از شیوع سوء مصرف ترامادول در زیر گروه‌های مختلف جمعیت، وجود و گستردگی سوء مصرف منظم و وابستگی به ترامادول، و مسمومیت‌ها و مرگ و میر مرتبط با ترامادول پرداختند.

دکتر یسنا رستم آبادی نویسنده اول این مقاله است.

Rostam‐Abadi Y, Gholami J, Amin‐Esmaeili M, Safarcherati A, Mojtabai R, Ghadirzadeh MR, Rahimi H, Rahimi‐Movaghar A. Tramadol use and public health consequences in Iran: a systematic review and meta‐analysis. Addiction, 2020; 115(12), pp. 2213-2242.

در این مرور، در نهایت 84 مطالعه وارد شدند و شیوع کلی مصرف ترامادول در یک سال گذشته در جمعیت عمومی مردان و زنان به ترتیب حدود 9.4 و 0.8 درصد و برآورد مشابه در زیرگروه دانشجویان پسر و دختر به ترتیب 4.8 و 0.7 درصد بوده است.

با توجه به اینکه شیوع مصرف ترامادول در کشور، از داروهای کدئین‌دار کمتر بوده، در حدود شیوع مصرف اوپیوئیدهای غیر قانونی است و بیشتر بودن شیوع مصرف در زیرگروه مردان، مصرف ترامادول الگویی مشابه با مواد غیرقانونی دارد.

در این مطالعه، شواهدی از وابستگی به ترامادول یافته شد که با اینکه شیوع بالایی نداشته، از نظر بهداشت عمومی حائز اهمیت است.

برآورد کلی درصد مسمومیت با ترامادول به ترتیب در بین تمام مسمومیت‌ها و در بین مسمومیت‌های دارویی منجر به بستری در بیمارستان، در حدود 13 و 5 درصد تخمین زده شد.

علاوه بر این، در حدود 4.5 درصد از کل مسمومیت‌های بستری شده در بخش مراقبت‌های ویژه، مرتبط با ترامادول تخمین زده شد. در بین اطفال نیز تعداد زیادی از مسمومیت‌های مرتبط با ترامادول گزارش شده است. مطالعات بسیاری در رابطه با عواقب بالینی مسمومیت‌های مرتبط با ترامادول شده است.

یکی از مهمترین عوارض، تشنج است و برآورد کلی میزان تشنج در بین افراد با مسمومیت با ترامادول، در حدود 34درصد تخمین زده شده است.  در نهایت، بر اساس مطالعات پزشکی قانونی، برآورد کلی درصد مرگ‌های مرتبط با ترامادول به عنوان علت مرگ در بین تمام مرگ‌های مرتبط با دارو، 7.5 درصد تخمین زده شد.

ترامادول ممکن است برای اهداف کنترل درد، افزایش انرژی، احساس شادی، و برای لذت در رابطه جنسی استفاده شود.
بر اساس یک مطالعه در ایران، بیش از نیمی از درخواست کننده‌های ترامادول در داروخانه، هدفی غیر از کنترل درد داشته‌اند. بیشتر از دو سوم افراد درخواست کننده ترامادول، در گذشته بدون نسخه قادر به تهیه ترامادول بوده‌اند.

صرف نظر از علت مصرف، علی‌رغم اینکه ترامادول برای بیشتر از یک دهه در کشور کنترل شده است، به نظر می‌رسد عواقب مرتبط با سلامتی آن در کشور فروکش نکرده است و پژوهش‌های بیشتر در این حوزه، می‌تواند سیاست‌گذاران را یاری کند.

همچنین، برنامه‌های پیشگیرانه و آموزش عمومی به ویژه در زیرگروه‌های جوان، در کنار افزایش دسترسی به خدمات درمانی، می‌تواند برای کنترل بهتر عواقب مرتبط با سلامتی سوء مصرف ترامادول کمک کننده باشد.

لینک مقاله