دکتر اسماعیلی به تشریح سیاست خارجی ایران در دوران قاجار و حکومت پهلوی اول پرداخت

به گزارش روابط عمومی نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه، این نشست از ساعت 13:30 روز چهارشنبه، 26 خرداد 95 با تلاوت آیاتی از کلام‌الله مجید آغاز شد.
در ابتدای این نشست دکتر اسماعیلی، استاد گروه علوم سیاسی دانشگاه تهران با تعریف اصطلاح «سیاست خارجی»، گفت: هدف‌های خارجی یک دولت و تکنیک‌هایی که برای حصول به آن اهداف بکار می‌رود را به‌عنوان تعریف «سیاست خارجی» تعریف می‌کنند.
وی در ادامه، جغرافیا، جمعیت، اقتصاد، ایدئولوژی، زمینه‌های تاریخی و فرهنگی، سیاست‌گذاران خارجی، مسائل و مشکلات و نیازهای داخلی و ساختار نظام بین‌الملل را از عوامل مؤثر بر سیاست خارجی یک کشور عنوان کرد و اظهار داشت: اگر کشوری موقعیت جغرافیای خوبی داشته باشد می‌تواند از این موقعیت به نحو احسن در روابط سیاست خارجی خود استفاده کند.
دکتر اسماعیلی حفظ تمامیت ارضی و منافع ملی، رفاه ملی، امنیت ملی، حفظ پرستیژ ملی و کسب و ازدیاد قدرت را از اهداف سیاست خارجی برشمرد و گفت: منافع ملی و امنیت جزء هدف‌های حیاتی و اولیه کشور هستند.
وی همچنین اظهار داشت: امنیت ملی، رفاه اقتصادی، حفظ و ازدیاد قدرت کشور زیرمجموعه‌های منافع ملی هستند و امنیت ملی، حافظ جان مردم و حافظ سیستم سیاسی و اقتصادی و حافظ استقلال و حاکمیت کشور است.
عضو هیئت‌علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه تهران در ادامه انواع رابطه در فضای بین‌الملل را «همکاری»، «رقابت»، «ستیز» و «تسلط» معرفی کرد و گفت: رهبر معظم انقلاب اسلامی روابط بین‌المللی دلخواه آمریکا با ایران را از نوع تسلط و نه همکاری می‌دانند و ازاین‌رو این نوع ارتباط را برای کشور مفید نمی‌دانند.
وی با بیان اینکه در دوران فتحعلی شاه، رفت‌وآمدهای دیپلماتیک در ایران زیاد شد گفت: فرانسه اولین کشوری بود که در آن زمان در ایران سفارت خود را تأسیس کرد و به دنبال فرانسه، انگلیس و روسیه سفارت‌خانه‌هایشان را در ایرنا بازگشایی کردند؛ همچنین انگلیس و روسیه، بازیگران اصلی خارجی در دوره قاجار، بودند.
دکتر اسماعیلی در ادامه قراردادهای استعماری، تجزیه کشور و عقب‌افتادگی و تغییر نظام حاکم بر کشور را از مهم‌ترین نتایج سیاست خارجی قجری عنوان کرد و گفت: قراردادهایی نظیر گلستان، ترکمانچای، آخال، تجزیه و جدایی هرات و ایالت بلوچستان را ازجمله قراردادهای ننگینی بودند که در زمان قاجار به امضای مقامات ایرانی رسید.
دکتر اسماعیلی در پایان سخنان خود به بررسی سیاست خارجی رضاخان را در دو مقطع مختلف پرداخت و گفت: سیاست خارجی دولت رضاخان در دوره اول متکی و متمایل به انگلستان بود؛ اما در دوره دوم که دوره 10 ساله پایانی حکومت وی را تشکیل می‌دهد؛ سیاست خارجی او متمایل به آلمان هیتلری شد که این تغییر رویه و توجه او به آلمان برایش بسیار گران تمام شد که از مهم‌ترین نتایج زیان‌بار آن، اشغال ایران در شهریور سال 1320 بود./ق