دکتر عبداللهی شناخت چهار مقیاس اندازه گیری اسمی، رتبه ای، فاصله ای و نسبتی را در در انجام پژوهش ها به منظور تحلیل داده ها ضروری خواند

 به گزارش روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی تهران، دفتر امور ایثارگران و مرکز تحقیقات آسیب دیدگان جنگ دانشگاه علوم پزشکی تهران، وبینار پزوهش آموزی با عنوان تحلیل آماری و آشنایی با SPSS برگزار شد.

مدرس این کارگاه دکتر عباس عبداللهی، ابتدا با مقدمه ای از علم آمار و تعریف آن افزود: Statistic (آمار) ریشه آلمانی دارد و به معنی اطلاعاتی است که حکمرانان و دولتمردان بدست می آوردند تا بتوانند تصمیم گیری کرده و کشورشان را اداره کنند. بعدها علم آمار در رشته های دیگر رسوخ کرد و جای خودش را باز کرد. آمار علم جمع آوری، تنظیم، طبقه بندی و تفسیر داده هایی است که در مورد نمونه و جامعه خود بدست می آوریم. علم امار شاخه ای از علم ریاضی است که با اعداد و ارقام سر و کار دارد؛ به همین دلیل باعث شد نرم افزارهایی به کمکش بیایند و کار محاسبات ریاضی را انجام دهند. یکی از نرم افزارهایی که الآن در دنیا از اهمیت زیادی برخوردار است SPSS متعلق به شرکت IBM است. 

وی تعریف این واژه ها را ضروری دانست: اندازه گیری؛ اختصاص دادن عدد به یک ویژگی است؛ یعنی وقتی عددی را به یک ویژگی اختصاص می دهید یعنی کار اندازه گیری را انجام داده اید. سنجش؛ یعنی عدد را به یک ویژگی اختصاص می دهید ولی با یک معیار یا خط کش مقایسه می شود. ارزشیابی (Evaluation)؛ یعنی وقتی کادر درمان پروتکل درمانی را بکار می برند دیگر نمی توانند از کلمه سنجش یا اندازه گیری استفاده کنند بلکه باید واژه ارزشیابی را بکار ببرند که در ارتباط با پروتکل است. در مورد متغیرها؛ بطور مثال متغیری که می خواهیم بر روی آن مطالعه انجام دهیم، متغیر نتیجه (متغیر وابسته یا ملاک) نام دارد. متغیر مستقل متغیری است که ما به عنوان محقق دستکاری می کنیم تا نتیجه آن را در متغیر وابسته بررسی کنیم تحت عنوان متغیر پیش بین یا مستقل نام برده می شود. از متغیرهای دیگر هم می توان از متغیرهای کنترل، تعدیل گر، میانجی و مداخله گر نام برد. 

دکتر عبداللهی با معرفی چهار مقیاس اندازه گیری گفت: در مقیاس ها فقط اعداد را به ویژگی اختصاص می دهید. در اندازه گیری یعنی عددی را به یک کیفیتی اختصاص می دهیم. اولین مقیاسی که در اندازه گیری بکار می بریم، مقیاس اسمی است؛ یعنی به کیفیتی که ما آن را اندازه گیری می کنیم، عددی اختصاص می دهد. بطور مثال عدد 1 را به مرد و عدد 2 را به زن اختصاص می دهیم. نکته اینکه در این مقیاس نمی توان چهار عمل ریاضی انجام داد. تنها می توان آنها را شمارش کرد و فراوانی آنها را بدست آورد. بنابراین مقیاس اسمی اعداد را به رویدادها و اشیاء و یا افراد اختصاص می دهد. در مقیاس رتبه ای می توان اعداد را به کیفیت ها، پدیده ها و رویدادها اختصاص داد و ترتیب مقادیر آنها را هم تعیین کرد ولی فاصله بین آنها را نمی دانیم و فاصله بین آنها برابر نیست؛ اما رتبه های اول، دوم، سوم و ... را به آنها اختصاص می دهیم. در این مقیاس اندازه گیری هم نمی توان چهار عمل ریاضی انجام داد. مقیاس فاصله ای؛ فاصله بین اعداد را برابر فرض می کند. ویژگی که مقیاس رتبه ای نداشته، این مقیاس جبران کرده است. صفر واقعی وجود ندارد و صفر فرضی است. مثال بارز آن درجه حرارت هواست که صفر قراردادی است. تنها می توان عمل جمع و تفریق را انجام داد. اما مقیاس نسبی؛ نقص مقیاس قبلی را جبران کرده و صفر واقعی دارد. مثل قد، وزن، درآمد و غیره که می توان چهار عمل ریاضی را انجام داد. این مقیاس کامل ترین نوع مقیاس است.  

وی در مورد کاربرد این چهار مقیاس در پژوهش خاطر نشان کرد؛ در آمار توصیفی و تحلیلی باید این چهار مقیاس را شناخت تا در تحلیل داده ها آنها را بکار برد. 

در ادامه مدرس این کارگاه با اجرای نرم افزار SPSS به معرفی پنجره های نرم افزار SPSS پرداخت و در صفحه SPSS کاربردهای دو پنجره آن یعنی Data view و Variable view را شرح داد. همچنین توضیحاتی در مورد کاربرد نوارهای عنوان، منو، ابزار، نوار مخصوص Edit  Data و نوار وضعیت بیان کرد. وی بطور کاربردی با ذکر مثالی به کاربرد ستون ها اشاره و گزارشی از فایل داده ها ارایه داد. 

دکتر عبداللهی در خاتمه به سوالات شرکت کننده ها پاسخ گفت.

دکتر مقیمی، مدیر امور ایثارگران، از دکتر عبداللهی و همینطور همراهی حاضرین در تالار قدردانی کرد.

توضیح اینکه کارگاه افزایش کیفیت زندگی یکشنبه‌ها با تدریس دکتر پور نسائی، کارگاه دانشگاه نسل سوم و چهارم و نقش آن در اشتغال در روزهای پنج شنبه و کارگاه مقاله نویسی و چاپ مقالات روزهای جمعه از ساعت 20 تا 21 برگزار می شود.

 علاقه‌مندان می‌توانند در فضای اسکای روم هر هفته این مباحث را پیگیری نمایند. برای شرکت در کارگاه روی لینک زیر کلیک کنید و به‌ عنوان میهمان وارد شوید.  

 skyroom.online/ch/tums3/isargaran