دکتر فرخزاد: در حال ساخت نانو ذراتی هستیم که موقعیت سلول سرطان را به پزشک اعلام می کند
دکتر امید فرخزاد استاد دانشگاه پزشکی هاروارد و برنده جایزه مصطفی ۲۰۲۳، در پروژه جدید خود به همراه تیم تحقیقاتی اش در تلاش برای ساخت نانوذرات حامل داروی چند منظوره ای است که می تواند سلولهای سرطانی را شناسایی و داروهای ضد سرطان را به سلول ها تزریق کرده و گزارشی از عملکرد خود و یا موقعیت سلول سرطانی به پزشک ارائه کند.
به گزارش روابط‌عمومی دانشگاه علوم پزشکی تهران دانشکده داروسازی، در این سخنرانی که شنبه 8 مهر 1402 در سالن رازی دانشکده داروسازی و به دعوت مرکز تحقیقات نانو فناوری برپا شد؛ دکتر دیناروند رئیس مرکز تحقیقات نانوفناوری ضمن خوشامدگویی، توضیحاتی درباره سوابق علمی و پژوهشی دکتر فرخزاد ارائه کرد؛ سپس دکتر امید فرخزاد استاد دانشگاه پزشکی هاروارد و برنده جایزه مصطفی ۲۰۲۳ پیرامون موضوع "سیستم‌های دارورسانی هدف‌مند نانو و بیولوژیک از کلینیکال تا تجاری‌سازی" و تحت عنوان "Understanding the Nano Bio Interface: From Clinical Translation of Targeted Drug Delivery Systems to Commercialization of Platform for Scalable Deep Unbiased Proteomics" سخنرانی کرد.
استاد دانشگاه هاروارد گفت: پروژه‌ای که در تلاش برای تکمیل آن هستیم، ساخت نانوذراتی حامل داروی چندمنظوره‌ای است که می‌تواند سلولهای سرطانی را شناسایی و داروهای ضدسرطان را به سلول‌ها تزریق کرده و گزارشی از عملکرد خود و یا موقعیت سلول سرطانی به پزشک ارائه کند، این ذرات نانومتری می‌توانند گزارش خود را با عملکردی مشابه روشن‌شدن یک چراغ ارائه کنند و آن را به اطلاع پزشک برسانند.
وی ادامه داد: این ابداع تا کنون توانسته است استفاده‌های متفاوت از فناوری نانوذرات چندمنظوره و کاربردهای متعدد آن را نشان داده و دیدگاه بسیاری را نسبت به این تکنولوژی تغییر دهد.
چگونگی تشخیص سرطان توسط نانوذرات
دکتر فرخزاد در خصوص چگونگی شناسایی سلولهای سرطانی توسط این ذرات گفت: بر روی این نانوذرات مولکول‌هایی قرار دارند که به سلولهای بیمار سرطانی کشش داشته و به‌سوی آنها جذب می‌شوند. به این شکل زمانی که از کنار یک سلول سرطانی عبور می‌کند به‌سوی آن جذب شده و به آن می‌چسبد و داروی خود را درون آن تزریق کرده و گزارش خود را ارائه می‌کند.
وی افزود: با این شیوه میزان تأثیرگذاری داروهای ضدسرطان بر روی بدن بیمار افزایش پیدا خواهد کرد.
وی افزود: با این شیوه میزان تأثیرگذاری داروهای ضدسرطان بر روی بدن بیمار افزایش پیدا خواهد کرد.
کاهش اثرات منفی شیمی‌درمانی
استاد دانشگاه پزشکی هاروارد با تأکید بر این که اکثر داروهای شیمی‌درمانی درآن‌واحد اثرات مخربی بر روی سلولهای سالم و سرطانی بدن دارند بیان کرد: با کمک این فناوری جدید میزان تأثیرگذاری شیمی‌درمانی بر روی سلولهای سرطانی بدون ایجاد آسیب بر روی سلولهای سالم بدن 20 بار افزایش پیدا می‌کند و می‌توان گفت: درصورتی‌که در حالت عادی برای درمان بیماری بخواهیم داروها را 20 برابر افزایش دهیم این حجم از دارو اثر بسیار بدی بر روی بیمار خواهد داشت.
نگاه به دو وجه مثبت و منفی نانوذرات در پزشکی
دکتر فرخزاد دررابطه‌با اثرات مخرب نانوذرات بر روی بدن نیز افزود: هر فناوری جدیدی از دو وجه خوب و بد برخوردار است و ما نیز در تحقیقات خود در تلاشیم دو وجه را در کنار یکدیگر موردمطالعه قرار دهیم، از همین رو مطالعات ما در زمینه سم‌شناسی و جنبه‌های مثبت این فناوری در کنار یکدیگر ادامه دارند.
استفاده از نانوذرات ارگانیک برای حذف آسیب‌های احتمالی به بدن
استاد دانشگاه پزشکی هاروارد با اشاره به این که نوع سازنده نانوذرات و ابعاد آن آثار کاملاً متفاوتی از خود در داخل بدن نشان می‌دهند؛ گفت: نانوذرات ارگانیک مانند لیپیدها یا غیرارگانیک مانند نانوذرات طلا هر یک آثار متفاوتی در بدن به جا می‌گذارند و به طور معمول مواد ارگانیک در بدن انسان به‌تدریج جذب می‌شوند، اما مواد غیرارگانیک جذب نشده و باقی می‌مانند. وی ادامه داد: نانو ذراتی که در این فناوری موردمطالعه قرار دارند ارگانیک بوده و در مسیر خود به‌سوی سلول‌ها تا آخرین مولکول خود را حل کرده و به‌عنوان انرژی مورداستفاده قرار می‌دهند و ازاین‌رو به‌هیچ‌وجه آسیب‌رسان نیستند. در واقع مواد مورداستفاده در این پروژه موادی هستند که 35 سال پیش به‌عنوان نخ بخیه قابل‌جذب ابداع شده و مورداستفاده قرار گرفتند.
چگونگی ساخت نانوذرات برای تشخیص و درمان سرطان
دکتر فرخزاد دررابطه‌با چگونگی ساخت این نانوذرات گفت: این نانوذرات از موادی ساخته می‌شوند که در صورت قرارگیری در محیطی با حضور آب و ماده‌ای مانند روغن، گلوله‌های کوچکی را به وجود می‌آورند. سپس این گلوله‌ها تحت خلأ و یا حرارت، روغن خود را ازدست‌داده و تنها ذرات نانو از آنها به جا می‌مانند. داروهای موردنظر برای انتقال به داخل بدن نیز در همین مرحله و در زمان ساخته‌شدن نانوذرات به آنها افزوده می‌شوند.
وی افزود: از دیگر ویژگی‌های این فناوری جدید حمل دارو، امکان عبور این نانوذرات از سدی به نام کبد است و این نانوذرات حامل دارو، معمولاً قادر به عبور از کبد نیستند و به همین دلیل با به دام افتادن در این اندام، کبد به انباری از داروهای شیمیایی تبدیل می‌شود که خود عامل بروز اختلال دیگری خواهد بود؛ اما در فناوری جدید خصوصیات نانوذرات به‌گونه‌ای تغییر پیدا کرده‌اند که قادرند از کبد عبور کرده و خود را به سلولهای بیمار برسانند.
در پایان این مراسم دکتر امید فرخزاد به سؤالات حاضرین پاسخ دادند.
عنوان تحقیق دکتر فرخزاد که از برگزیدگان پنجمین دوره جایزه مصطفی (ص) در سال 2023 است، «توسعه نانوذره‌ها برای درمان بیماری‌ها به‌ویژه سرطان» نام دارد. جایزه مصطفی (ص) جایزه برتر علم و فناوری است که به‌صورت دوسالانه به پژوهشگران و دانشمندان برتر جهان اسلام اعطا می‌شود و به برکت نام پیامبر مکرم اسلام و به دلیل تأکید پیامبر (ص) بر یادگیری و درک علم، این جایزه «مصطفی» نامیده شده است که به معنای برگزیده است. جایزه مصطفی (ص) قصد دارد با شناسایی، معرفی و تقدیر از چهره‌های برجسته علم و فناوری در جهان اسلام، پژوهش را در جوامع اسلامی ترویج دهد.
نظر دهید