گفت‌وگو با برگزیده جشنواره خوارزمی
فریبرز امیدی: جشنواره خوارزمی، فرصتی برای ارائه دستاوردهای علمی در یک فضای کاملاً علمی است
فریبرز امیدی دانشجوي دكتري تخصصي مهندسي بهداشت حرفه‌ای دانشكده بهداشت دانشگاه علوم پزشكي تهران و برگزیده جشنواره خوارزمی، پیشنهاد داد، پژوهشگران پژوهش‌های خود را به‌گونه‌ای طراحي كنند كه خروجي اين تحقيقات منجر به توليد محصول و تجاری‌سازی آن شود.
با فریبرز امیدی محقق و برگزیده بخش پژوهش‌های بنیادی جشنواره خوارزمی و ابن‌سینا به گفتگو نشستیم
لطفاً خودتان را معرفی بفرمائید:
فريبرز اميدي دانشجوي دكتري تخصصي مهندسي بهداشت حرفه‌ای دانشكده بهداشت دانشگاه علوم پزشكي تهران هستم.
عنوان طرحی که در جشنواره ارائه کرده‌اید و رتبه‌ای که کسب کرده‌اید را بفرمایید:
عنوان طرح ارائه‌شده به دبیرخانه جشنواره جوان خوارزمي «شناسايي و اندازه‌گیری مقادير كم فلزات سنگين، سموم و داروها در نمونه‌های زیست‌محیطی به كمك روش‌های نوين استخراج» است كه پس از بررسي توسط هیئت‌داوران رتبه اول پژوهش‌های بنيادي را كسب كرديم. بنده در اين طرح به‌عنوان همكار پژوهشي جناب آقاي دكتر محمد بهبهاني فعاليت داشته‌ام.
در مورد طرحی که به جشنواره ارائه داده‌اید توضیح دهید:
مهندسان بهداشت حرفه‌ای، محیط‌زیست و صنايع غذايي براي كنترل كيفيت و پايش غلظت فلزات سنگين و سموم در نمونه‌های بيولوژيكي، زیست‌محیطی و غذايي نياز بهروش‌های جداسازي كارا و مؤثر براي استخراج اين یون‌ها و تركيبات در مقادير بسيار كم از ماتریکس‌های نمونه دارند. همچنين براي اندازه‌گیری و تعيين مقادير بسيار كم اين مواد در مايعات بيولوژيكي بدن نظير خون و ادرار براي پايش مواجهه شغلي كارگران با اين سموم، لزوم استفاده از روش‌های جداسازي مؤثر حس می‌شود. در تحقيقاتي كه در سال‌های اخير انجام داديم، از روش‌های نوين جداسازي بر پایه‌ی نانو مواد جديد همچون نانو ذرات پليمر قالب مولكولي و يوني، مواد نانو متخلخل، نانو مواد كربني، نانو ذرات مغناطيسي و کامپوزیت‌های اين مواد براي استخراج فاز جامد و ميكرو استخراج فاز جامد پخشي براي جداسازي اين سموم از ماتریکس‌های پيچيده بيولوژيكي، زیست‌محیطی و غذايي استفاده كرديم. به‌عنوان‌مثال نانو ذرات پليمر قالب يوني براي ساخت نانو سنسورهای مؤثر براي جداسازي گزينش پذير و شناسايي الکتروشیمیایی نمونه‌های یادشده در ماتریکس‌های پيچيده مورداستفاده قرار گرفت. مهم‌ترین قسمت اين پژوهش‌ها با استفاده از اين نانو مواد، معرفي روش‌هایی است كه بدون نياز به هیچ‌گونه دستگاه پیشرفته‌ای و با چشم غیرمسلح، افراد را مجهز به شناسايي نيمه كمي نمونه‌ها می‌کند. دریکی از اين مطالعات با كاربرد نانو ذرات پليمر قالب يوني ماده‌ای طراحي كرديم كه به‌صورت گزينش پذير يون اورانيل را از محيط جداسازي كرده و با تغيير رنگ واضح ایجادشده در ساختار پليمر، روشي تدوین‌شده است كه می‌تواند در محل (On-site) و بدون نياز به هیچ‌گونه دستگاه پیشرفته‌ای با چشم غیرمسلح آلودگي احتمالي به يون اورانيل را در كمترين زمان ممكن تشخيص دهد. همچنين در مطالعه‌ی ديگري با استفاده از نانو ذرات مهندسی‌شده پليمر قالب يوني، سنسوري چشمي براي شناسايي و تشخيص گزينش پذير يون مس در نمونه‌های آبي طراحي شد كه اين دستاورد به‌عنوان اختراع در اداره مالكيت معنوي ثبت‌شده است.
هدف خود را از شرکت در جشنواره بگویید؟
با توجه به فرآيند داوري بسيار دقيق توسط هیئت‌داوران جشنواره خوارزمي، هدف از اين طرح ارائه آخرين دستاوردهاي علمي ما در يك فضاي کاملاً علمي و همچنين تعيين جايگاه فعالیت‌های علمي خود در كشور بود. علاوه بر اين شركت در اين جشنواره سبب می‌شود كه بتوانيم روزبه‌روز سطح علمي تحقيقات خود را بهبود دهيم و همچنين نتايج و محصولات حاصل از اين طرح را به سمت تجاری‌سازی پيش ببريم.
ايده انجام این طرح چگونه به ذهنتان رسید؟
با توجه به نياز به شناسايي سريع و دقيق یون‌ها در محيط به‌صورت On-site و با كمترين زمان ممكن و از طرفي تجربيات قبلي در خصوص به‌کارگیری نانو ذرات پلیمرهای قالب مولكولي و يوني، در اين طرح نانو سنسورهاي چشمي بر پايه پليمرهاي قالب يوني براي شناسايي انتخابي، سريع و دقيق یون‌های اورانيل و مس به‌گونه‌ای مهندسي شد كه بتواند با تغيير رنگ ظاهري حضور يون هاي موردنظر را در محيط تشخيص دهد.
در انجام این طرح با چه مشکلاتی مواجه بودید؟
همان‌طور می‌دانید انجام پروژه‌های تحقيقاتي نيازمند حمايت مالي جهت تهيه دستگاه‌ها و همچنين مواد شيميايي موردنیاز است. همانند ديگر پروژه‌های علمي، يكي از بزرگ‌ترین موانع در راستاي انجام اين پروژه، مشكلات مالي بود كه نيازمند حمايت بيشتر سازمان‌های تأمین‌کننده مالي نظير معاونت تحقيقات و فناوري دانشگاه جهت تسريع درروند اجراي اين پروژه‌ها است.
كيفيت برگزاری جشنواره خوارزمی را چگونه دیدید؟
در این جشنواره تعداد 672 طرح مختلف در شانزده گروه تخصصي به دبیرخانه جشنواره جوان خوارزمي ارسال‌شده‌اند كه پس از بررسي و داوري در کمیته‌های تخصصي درنهایت 11 طرح را به‌عنوان برگزيده بخش دانش‌پژوهان و فناوران نوزدهمين جشنواره جوان خوارزمي انتخاب نمودند. فرآيندهاي داوري تخصصي و بسيار دقيق طرح‌های ارسالي در اين جشنواره نشان‌دهنده كيفيت و سطح بسيار بالاي علمي اين جشنواره است.
شركت در جشنواره چه نکات مثبت و تجاربی را برای شما به همراه داشت؟
جشنواره اين فرصت را به پژوهشگران می‌دهد تا بتوانند بدين طريق دستاوردهای علمي خود را در محيطي کاملاً علمي و معتبر در معرض ديد متخصصان و مسئولين قرار دهند و خوشبختانه در اين جشنواره طرح‌های علمي باکیفیت بالايي به نمايش گذاشته می‌شود. برگزاري چنين جشنواره‌هایی اين اميد و انگيزه را به پژوهشگران می‌دهد كه با توان هرچه بيشتري به ادامه فعالیت‌های علمي بپردازند و از همه مهم‌تر اينكه اين جشنواره به‌عنوان راهي براي تجاری‌سازی محصولات علمي پژوهشگران محسوب می‌شود.
چه موفقیت‌هایی ديگرى تاکنون داشتيد؟
تاكنون بيش از 20 مقاله ISI در مجلات معتبر، كه عمده آن‌ها Q1 می‌باشند، 13 طرح تحقيقاتي خاتمه يافته، سه مورد ثبت اختراع و سه مورد كتاب داشته‌ام. همچنين در جشنواره دانشجويي ابن‌سینا كه در سال 1395 برگزار شد، از سوي هیئت‌داوران به‌عنوان برگزيده در بخش پژوهشي انتخاب شدم.
چه توصیه‌ای به کسانی که می‌خواهند در این مسیر قدم بگذارند دارید؟
به همه‌ی دانشجويان و پژوهشگران جوان توصيه می‌کنم كه فعالیت‌های علمي و پژوهش‌های خود را متناسب با نيازهاي علمي كشور به‌گونه‌ای تعيين و طراحي كنند كه نهایتاً خروجي اين تحقيقات منجر به توليد محصول شود و بتوانند محصول علمي خود را تجاری‌سازی كرده و به سازمان‌های مربوطه ارائه كنند.
درنهایت از روابط عمومي دانشگاه علوم پزشكي تهران كه اين فرصت را در اختيار بنده قراردادند تشكر و قدردانی می‌کنم.
خبرنگار: نسیم اخگر
عکاس: جمشید ربیعی
متن درون تصویر امنیتی را وارد نمائید: