گالری عکس
نخستین همایش بین‌المللی و نوزدهمین همایش ملی بهداشت محیط، باهدف تبادل تجربیات و آخرین دستاوردهای علمی و پژوهشی، بررسی چالش‌ها و فرصت‌ها و نیز سیاست‌گذاری‌های لازم در این حوزه و همچنین تبیین و روشنگری معضلات این حوزه منطبق با آرمان‌های توسعه پایدار و نیز سوگیری باسیاست‌های کلان نظام و سند چشم‌انداز از دریچه‌ای نو،  روز شنبه 1 آبان 95 با حضور معاونان وزارتخانه‌های نیرو و بهداشت و رئیس دانشگاه و جمعی از اساتید دانشگاه‌های علوم پزشکی سراسر کشور در مرکز همایش‌های برج میلاد آغاز به کارکرد.
ابتدا دکتر جعفریان، رئیس دانشگاه علوم پزشکی تهران و رئیس این همایش، با تأکید بر اینکه باید نگاه خود را به موضوعات بهداشت محیط عمیق‌تر کنیم، بیان کرد: در اهداف توسعه پایدار که در سازمان ملل به تصویب رسید و ایران نیز آن را پذیرفته است، به اهداف محیط زیستی و بهداشت محیط توجه ویژه‌ای شده است.
وی افزود: آب تمیز، انرژی سالم، صنعت و زیرساخت‌های آن، تغییرات آب و هوایی، زندگی زیرآب و روی زمین و... جزو آرمان‌های ۱۷ گانه توسعه پایدار است که در آن به موضوع محیط‌زیست به‌خوبی توجه شده است.
رییس دانشگاه افزود: ۵ درصد از سلامت انسان‌ها تحت تأثیر ژنتیک، ۲۰ درصد پزشکان، ۲۵ درصد عوامل رفتاری و ۵۵ درصد تحت تأثیر عوامل محیطی است. اگر به این عوامل که بیشترین تأثیر را بر سلامتی انسان دارند پرداخته شود، شاهد تأثیرات قابل‌توجهی خواهیم بود.

25 درصد بیماری‌ها در اثر آلودگی هوا ایجاد می‌شود
دکتر ایرج حریرچی قائم‌مقام وزارت بهداشت اظهار داشت: امروزه بیماری‌های غیر واگیر مسئول بیش از 75 درصد مرگ‌ومیرها در سراسر کشور هستند. در قرن اخیر عوامل و آلودگی‌های محیطی تأثیر چشمگیری بر سلامت افراد داشته که طبق آمارها 19 تا 25 درصد از بیماری‌ها منتسب به آلودگی‌های محیطی هستند.
دکتر حریرچی با تأکید بر اینکه توسعه شهرنشینی و بی‌توجهی به مسئله توسعه پایدار موجب افزایش آلاینده‌های محیطی شده، تصریح کرد: تمام کشورهای پیشرفته و درحال‌توسعه درزمینهٔ بهداشت محیط تمرکز دارند زیرا با کنترل آن می‌توان از بیماری‌ها و مرگ‌ومیرهای ناشی از آن جلوگیری کرد.
قائم‌مقام وزارت بهداشت اظهار داشت: در سال 2015 چهارچوب جدیدی برای توسعه پایدار در سازمان ملل متحد تعیین شد که علیرغم بهبود و افزایش امید به زندگی همچنان میلیون‌ها نفر از نابرابری‌های بهداشتی و اقتصادی رنج می‌برند.

وی بابیان اینکه، آلودگی هوا یک مشکل جهانی است و همه کشورها درگیر آن هستند، تصریح کرد: 89 درصد از جمعیت دنیا در مناطقی سکونت دارند که میزان غلظت آلاینده‌ها بالاتر از استاندارد جهانی است.
دکتر حریرچی با تأکید بر اینکه سالانه 7 میلیون نفر براثر آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند بیان کرد: بر اساس گزارش مرکز تحقیقات سرطان آلودگی هوا و ذرات جز عوامل سرطان‌زای قطعی محسوب می‌شوند که 88 درصد مرگ‌ومیرهای ناشی از آلودگی‌های محیطی در کشورهای با درآمد کم و متوسط اتفاق می‌افتد.
قائم‌مقام وزارت بهداشت با تأکید بر اینکه بیشتر بار سلامت محیط بر دوش وزارت بهداشت و بیمه است، افزود: متأسفانه آلودگی‌های محیطی و عوارض ناشی از آن هزینه‌های زیادی را به حوزه نظام سلامت وارد می‌کند که این مسئله منجر به انتقال بودجه از حوزه‌های بااهمیت‌تر به این موضوع شده است.

بیش از 99 درصد دسترسی به آب سالم در کشور
مهندس ستار محمودی قائم‌مقام وزیر نیرو یکی از اهداف برجسته مجمع عمومی سازمان ملل متحد در سال 2005 با عنوان اهداف هزاره سوم، تضمین پایدار محیط‌زیست و بررسی شاخص برجسته جمعیت فاقد آب آشامیدنی سالم و بهداشتی دانست که نشانگر اهمیت نقش آب در پیوستگی با محیط‌زیست است.
وی افزود: تا سال 2050 بیش از 55 درصد از منابع آب زیرزمینی استفاده خواهد شد و اگر شیوه بهره‌برداری به همین منوال ادامه پیدا کند حدود 70 درصد کشورها با تنش آبی روبه‌رو خواهند شد.
قائم‌مقام وزیر نیرو ادامه داد: طبق آمار 20 ساله اخیر ما 110 میلیارد مترمکعب ذخایر آبی داریم و طبق برآورد 6 ساله این میزان به کمتر از 100 میلیارد مترمکعب رسیده است که این مسئله تأثیرات مختلفی بر محیط‌زیست و زندگی افراد خواهد داشت.
محمودی عنوان کرد: طبق شاخص‌های جهانی هر کشوری که تا 40 درصد از میزان آب مصرفی را استحصال کند کشوری پایدار است که ما متأسفانه حدود بین 80 تا 90 درصد از ذخایر آبی را مصرف کرده‌ایم.
وی با اشاره به کاهش منابع آب کشور هشدار داد: کاهش ذخایر آب به همراه رشد آلاینده‌ها اگر موردتوجه قرار نگیرد همین منابع محدود نیز با مشکلات جدی‌تری مواجه خواهد شد.
قائم‌مقام وزیر نیرو تصریح کرد: در حال حاضر 99.2 درصد دسترسی به آب سالم داریم، شاخص‌های ما ازنظر دسترسی به آب سالم و بهداشتی با شاخص‌های اروپایی تقریباً همسانی دارد و در حوزه فاضلاب بیش از 42 درصد از منابع جمعیت ما زیرپوشش طرح‌های بهداشتی و فاضلاب هستند.
مهندس محمودی ادامه داد: در پایان سال 1405 جمعیت شهری و روستایی ازنظر دسترسی به آب شرب 100 درصد، در حوزه فاضلاب‌های شهری 75 درصد و در حوزه روستایی به 40 درصد خواهد رسید که گام‌های مثبتی در جهت سازگاری و جلوگیری از آسیب‌رسانی به طبیعت خواهد بود.
وی با اشاره به فعالیت 810 آزمایشگاه بهداشتی در کشور تصریح کرد: در حوزه‌های جمعیتی نزدیک 810 آزمایشگاه بهداشتی برای سنجش روزانه و دوره‌ای کیفیت آب مشغول به کار هستند که هماهنگی و همکاری سازمان‌های مربوطه کمک فراوانی در جهت رسیدن به این مهم داشته است.
مهندس محمودی با تأکید بر اینکه وزارت نیرو امسال منابع مالی در خصوص طرح‌های حمایتی در جهت حفظ منابع آبی را تا 400 درصد افزایش داده، اظهار داشت: وزارت نیرو جهت جلوگیری از آسیب بیشتر به منابع آبی زیرزمینی طرحی را با عنوان طرح تعادل بخشی آبی زیرزمینی به تصویب رسانده که بر اساس آن حدود 15 طرح زیرمجموعه‌ای از کنترل و جلوگیری از برداشت‌های غیرمجاز و افزایش تغذیه منابع آبی و همچنین استفاده از توان فکری دانشگاه‌ها و همکاری مردم در جهت حفظ منابع زیرزمینی در دست اجرا دارد.
وی افزود: همچنین سهم‌بندی در حوزه تالاب‌ها و دریاچه‌ها استفاده از پس آب‌ها و بازگشت دوباره به چرخ طبیعت از دیگر طرح‌هایی است که احتیاج به تمرکز و سرمایه‌گذاری در این زمینه دارد.
محمودی بابیان اینکه ما باید تأمین آب جوامع فقیر را در اولویت قرار دهیم عنوان کرد: اصلاح روش‌ها و الگوهای مصرفی، سخت‌گیری بر آلوده‌کنندگان منابع آبی، تغییر روش دفع آفات به بیولوژیکی و رعایت حریم منابع آبی ازجمله موارد مهم در این زمینه است.

پس‌ازآن دکتر مصداقی نیا رئیس انجمن علمی بهداشت محیط ایران، با توجه به آمار نگران‌کننده مرگ‌ومیر ناشی از آلودگی هوا، خواستار تلاش بیشتر سازمان‌های مرتبط در این زمینه شد.
وی در ادامه سخنان خود، گزارشی از انجمن بهداشت محیط و همچنین وضعیت رشته بهداشت محیط در کشور  ارائه کرد.

انسان‌،محور توسعه پایدار و عامل تغییر و تحول در طبیعت
دکتر محمدهادی دهقانی بابیان اینکه، جهان امروز از معضلات گوناگون بهداشتی، زیست‌محیطی، اجتماعی و اقتصادی عده‌ای رنج می‌برند، گفت: اگرچه در دهه‌های اخیر به‌موازات توسعه علم و فن‌آوری، دستاوردهای قابل‌توجهی در قلمروی سلامت و بهداشت محیط در ایران وجهان حاصل‌شده اما در این میان، موضوع سلامت و بهداشت محیط به‌ویژه خسارات جدی و جبران‌ناپذیر ناشی از آلاینده‌ها، انسان و محیط‌زیست را دچار چالش جدی نموده است.
وی افزود: امروزه در ایران و جهان، بیماری‌های غیر واگیر مرتبط با محیط همچون بیماری‌های قلبی، سرطان، سکته، دیابت، بیماری‌های مزمن تنفسی و امثالهم خودنمایی می‌کنند که علت بسیاری از آن‌ها وجود آلاینده‌های محیطی ازجمله آلاینده‌های آب‌وهوا، سموم شیمیائی و کاهش فعالیت‌های بدنی و فیزیکی هستند.
دکتر محمدهادی دهقانی بابیان اینکه، ابتلا به بیماری‌های غیر واگیر فعالیت‌های اقتصادی جامعه را هدف گرفته و به‌تدریج باعث فقر و تنگدستی جامعه و بروز برخی از بیمارهای منتسب به محیط می‌شود، تصریح کرد: بر اساس گزارش معاون تحقیقات و فنآوری وزارت بهداشت، گسترش بیماری‌های مزمن غیر واگیر،‌ از مهم‌ترین چالش‌های سلامت در کشور محسوب می‌شود که در این میان می‌توان به افزایش 44 درصدی مشکلات قلبی، 87 درصدی دیابت و 46 درصدی حوادث طی سال‌های 1990 تا 2010 اشاره کرد.
وی افزود: همچنین 25 درصد کل مرگ‌های سال 94 مربوط به افراد زیر 50 سال بوده و سیگار، فعالیت فیزیکی بسیار پایین، آلودگی هوا، عوامل شغلی و فقر آهن ازجمله مهم‌ترین ریز فاکتورهای بروز بیماری‌های غیر واگیر در کشور می‌باشند.
دکتر دهقانی بابیان اینکه، انسان به‌عنوان عامل توسعه و تغییر و تحول در طبیعت، محور توسعه پایدار تلقی می‌شود، خاطرنشان کرد: حفاظت از سلامت انسان و محیط، راهبردی برای زندگی پایدار است. ازاین‌جهت، ریشه ورود به گفتمان در حوزه توسعه پایدار ناشی از بروز معضلات جهانی در ابعاد انسانی و زیست‌محیطی است.
وی ادامه داد: هدف از توسعه پایدار، ایجاد یک رابطه منطقی و صلح‌آمیز و صلح‌جویانه بین انسان، محیط‌زیست و پیشرفت‌های اجتماعی و اقتصادی است. لذا وجود جامعه و مردم سالم، برای دست یافتن به توسعه اقتصادی و پایدار، مهم و کلیدی است.
دکتر دهقانی افزود: ازاین‌رو، جهت تحقق و تأمین سلامت و رفاه عمومی، پیشرفت‌های اقتصادی و اجتماعی و حل تهدیدات زیست‌محیطی جهانی و در یک‌کلام پایداری زیست‌محیطی، برای نسل کنونی و نسل آتی، آن‌هم با آگاه‌سازی و نیز جلب مشارکت سازمان‌های مختلف منطقه‌ای و جهانی و مهم‌تر از همه، نظارت بر آرمان‌های توسعه پایدار میسر خواهد بود.
وی ادامه داد: بر این اساس، جهت پایدار نمودن جهان و مهم‌تر از همه پایداری زیست‌محیطی و سلامت، سازمان‌دهی و مدیریت توسط دولت‌ها، دانشگاه‌ها و سایرموسسات علمی و تجاری و نیز جامعه مدنی خواهند توانست به بسیاری از مشکلات و بحران‌های موجود جهانی و منطقه‌ای خاتمه دهند.
دکتر دهقانی گفت: از طرفی با توجه به اینکه جمهوری اسلامی ایران نقش پررنگ و تعیین‌کننده‌ای در بحث مذاکرات در قلمروی توسعه پایدار و دستور کار 2030 ایفا نموده لذا سیاست‌های دولت در این قلمرو می‌تواند ظرفیت‌های لازم را در اجرائی شدن هرچه بیشتر آرمان‌های توسعه پایدار در کشور، حتی منطقه مهیا سازد.
وی در پایان عضویت دانشگاه علوم پزشکی تهران به‌عنوان بیست و چهارمین عضو پیمان گروه 8 و تنها عضو منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا را به مقام وزیر بهداشت، رئیس دانشگاه علوم پزشکی تهران و کلیه متصدیان دانشگاه که از ابتدا تاکنون در این جهت کوشیدند و به این موفقیت افتخارآمیز دست یافتند صمیمانه تبریک گفت.

تمامی طرح‌های ملی باید ازنظر سلامت بررسی شوند
در ادامه، دکتر صادق نیت رییس مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت یکی از مسائل مهم در حوزه بهداشت محیط بحث بهداشت آب دانست و گفت: موضوع سلامت آب شرب، از معضلاتی است که با تغییرات اقلیمی روزبه‌روز بیشتر می‌شود و نداشتن برنامه‌ریزی در این خصوص مشکلات جدی به همراه خواهد داشت.
رئیس مرکز سلامت محیط و کار تصریح کرد: علاوه بر نظارت‌های وزارت نیرو بر کیفیت آب، وزارت بهداشت نیز وظیفه نظارت با 450 آزمایشگاه آب بر سلامت آب شرب کشور را دارد و ازلحاظ کیفی و آلودگی‌های میکروبی و شیمیایی به لحاظ آلودگی‌ها آب شرب شرایط قابل قبولی برای مردم فراهم‌شده است.
وی اظهار داشت: اجرای برنامه نظارت ایمن بر آب در 16 کلان‌شهر در حال اجرا و توسعه است. همچنین در مورد آلودگی هوا اقدامات ارزشمندی انجام‌شده و علی‌رغم مشکلاتی که طی سال‌های گذشته، وجود داشته وضعیت هوا با کاهش آلاینده‌های محیطی همراه بوده است.
دکتر صادق نیت افزود: در طول سه سال گذشته بار بیماری‌ها، مرگ‌ومیر ناشی از آلودگی هوا و بیماری‌های قلبی و عروقی و تنفسی کاهش قابل‌توجهی داشته است.
وی با اشاره به اهمیت بهداشت غذا، تصریح کرد: اطمینان از وضعیت بهداشت غذا، استفاده از بخش خصوصی و فارغ‌التحصیلان و برنامه‌ریزی در این زمینه، ازجمله اقدامات وزارت بهداشت بوده که امیدواریم امسال شاهد اجرایی شدن آن باشیم.
دکتر صادق نیت، در خصوص اقدامات انجام‌شده درزمینهٔ سلامت خاک و پسماند بیمارستانی گفت: بیش از 80 درصد بیمارستان‌های کشور درزمینهٔ تفکیک، مدیریت و بی‌خطر ساختن پسماند عفونی گام‌های مؤثری برداشته و درزمینهٔ کاهش این آلودگی‌ها اقدامات مفیدی انجام داده‌اند.
رئیس مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت عنوان کرد: بحث اجرایی شدن برنامه پیوست سلامت برای طرح‌های ملی است به این معنی که تمام طرح‌های ملی باید قبل از اجرایی شدن ازنظر اثرگذاری، مورد ارزیابی قرار گیرند و در صورت تأثیرات منفی، تمهیدات لازم صورت پذیرد.
دکتر صادق نیت، بابیان اینکه، بحث کنترل و کاهش مصرف دخانیات ازجمله موضوعات قابل‌طرح در روز جهانی بهداشت محیط است، افزود: این مسئله یک معضل جهانی است که اقدامات و برنامه‌های مفصلی با همکاری ارگان‌های مختلف در این زمینه صورت گرفته است.
وی در پایان یادآور شد: بحث بهداشت محیط بحث مهمی است که نیاز به همکاری تمام ارگان‌ها دارد، همچنین برگزاری این همایش‌ها می‌تواند گامی مؤثر درزمینهٔ توجه و اهمیت به کاهش آلودگی‌های محیطی باشد.

موفقیت سند توسعه پایدار علاوه بر عزم دولت به مشارکت مردم نیاز دارد
دکتر سید محمدهادی ایازی معاون امور اجتماعی وزارت بهداشت نیز گفت: سند توسعه پایدار سازمان ملل متحد شامل 17 آرمان است که هر آرمان زیرمجموعه‌هایی دارد که باید تا سال 2030 محقق شوند.
وی از مبارزه با فقر به‌عنوان یکی از محورهای اصلی سند توسعه پایدار سازمان ملل متحد یادکرد و افزود: ارتقای سلامتی و تندرستی، آموزش باکیفیت، تساوی جنسیتی، آب و فاضلاب بهداشتی، انرژی پاک، کاهش نابرابری، رشد اقتصادی، توجه به صنعت، ابتکار و زیرساخت مناسب شهرها و جوامع پایدار، تولید و مصرف مسئولانه، اقدام اقلیمی، حفظ حیات داخل آب، حیات روی خشکی، صلح، عدالت و نهادهای قوی و مشارکت برای تحقق این آرمان‌ها ازجمله مهم‌ترین محورهای سند توسعه پایدار است.
دکتر ایازی بیان داشت: 169 هدف در قالب 17 آرمان سند توسعه پایدار مشخص‌شده که حدود 10 هدف آن مربوط به ارتقای سلامت و تندرستی در جوامع است و قطعاً فقر، گرسنگی و محیط‌زیست در سلامت تأثیرگذار است.
معاون امور اجتماعی وزارت بهداشت ضمن تأکید بر لزوم توجه به محیط‌زیست، اظهار داشت: آلودگی‌های آب، خاک، هوا و کمبود آب آشامیدنی سالم ازجمله تهدیدهای سلامت مردم است و علاوه بر این، عوامل اجتماعی، زیست‌محیطی و اقتصادی بیشترین تأثیر را بر سلامتی انسان‌ها دارد. وی گفت: نظام مردم‌سالاری دینی در کشور ما مشوق مشارکت مردم در تمام سطوح تصمیم‌گیری، سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی و اجرا به‌منظور افزایش کارایی و بهره‌وری و دادن احساس مالکیت به مردم و کشورها است.
دکتر ایازی بابیان اینکه، موفقیت آرمان‌های توسعه علاوه بر عزم دولت، نیازمند مشارکت مردمی و درگیری جوامع مدنی برای تحقق و پایداری این اهداف است تصریح کرد: وزارت بهداشت با توجه به اینکه عوامل اجتماعی مؤثر بر سلامت، اهمیت بسیار زیادی دارد، معاونت امور اجتماعی را ایجاد کرده به‌طوری‌که در بیش از 620 سازمان مردم‌نهاد توانسته علاوه بر مشارکت مردم در حوزه سلامت، ارتباط مؤثری را بین مردم و مسئولان برقرار کند.
وی در بخش دیگری از سخنان خود ضمن تأکید بر همکاری‌های بین بخشی در حوزه سلامت، یادآور شد: مرگ‌ومیر ناشی از حوادث و سوانح ترافیکی در طول ده سال اخیر از 28 هزار مرگ به حدود 16 هزار و 500 مرگ رسیده اما این تعداد هم برای کشور ما بسیار زیاد است که در قالب مشارکت بین بخشی می‌توانیم از ظرفیت سایر دستگاه‌ها و مردم برای کاهش بیشتر آن استفاده کنیم.
دکتر ایازی اصلاح سبک زندگی مردم را از طریق فرهنگ‌سازی میسر دانست و گفت: در این حوزه اقدامات گسترده‌ای پیش‌بینی‌شده که در حال اجرا است.
وی در پایان اظهار داشت: علاوه بر اداره کل عوامل اجتماعی مؤثر بر سلامت و آرمان‌های توسعه‌های پایدار در وزارت بهداشت، شورای عالی سلامت و امنیت غذایی در کشور با ریاست رییس‌جمهور و عضویت 9 تن از وزیران به دنبال تحقق سند توسعه پایدار سازمان ملل متحد و ارتقای سلامت در کشور تلاش می‌کنند.

خبر: مقدم
عکس: جمشید ربیعی