به گزارش روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی تهران دانشکده پرستاری و مامایی، دومین وبینار کنترل و پیشگیری عفونت در بخش مراقبت های ویژه با حضور دکتر علیرضا نیکبخت نصرآبادی رئیس دانشکده و مدرسان کشوری عفونت های بیمارستانی، پنجشنبه 22 مهر ماه 1400برگزار شد.

قابل پیشگیری بودن عوارض حاصل از عفونت های بیمارستانی
در ابتدای وبینار دکتر علیرضا نیکبخت نصرآبادی رئیس دانشکده، ضمن تبریک ایام مبارک ربیع الاول و ولادت حضرت رسول اکرم (ص) و امام جعفرصادق (ع)، بر اهمیت عفونت‌های بیمارستانی و پیشگیری و کنترل آن تاکید کرد و گفت طبق آمار اعلام شده  CDC، در سال حدود یک میلیون و هفتصد هزار مورد عفونت  بیمارستانی در آمریکا گزارش شد که حدود صد هزار  آن به مرگ منتهی می شود که هزینه تحمیل شده آن در حدود 45 بیلیون دلار برآورد شده است که می تواند علامت هشدار و خطر باشد.
وی افزود بار این بیماری بر نظام سلامت بسیار شکننده است اما با اقدامات پیشگیری کننده ای که ساده و کم هزینه است می‌توان از بیشترین عوارض و رخدادهای حاصل از عفونت های بیمارستانی پیشگیری کرد.
دکتر نیکبخت نصرآبادی با اشاره به اینکه با بستری شدن هر بیمار عفونت‌های بیمارستانی 5% و به ازای هر عفونت بیمارستانی مدت زمان بستری 18 روز افزایش می یابد گفت وجود یک زیر ساخت مناسب در نظام مراقبت و تسهیلات نظام سلامت و تعهد فردی  کارکنان نظام سلامت می‌توان مسئله عفونت بیمارستانی را به میزان زیادی کاهش داد.
در ادامه وی با اشاره به پروتکل های سازمان بهداشت جهانی مبنی بر شستشوی دست ها قبل از تماس با بیمار بیان کرد انجام این پروتکل درکشور حدود 0 تا 1 درصد می باشد که این میزان نگران کننده است.
رئیس دانشکده تاکید کرد شستن دست ها و راه های ساده تر می توانند تا ۴۰ درصد عفونت بیمارستانی را کاهش دهند وی با اشاره به مراقبت هایی که یک پرستار در طول روز با آن مواجه هستند پرستاران را مخاطبان اصلی این وبینار دانست و گفت وظیفه اصلی پرستاران به عنوان مخاطبان اصلی برنامه این است که باید آنها را بشناسند آگاه باشند و بتوانند آنها را پیگیری کرده و به بقیه همکاران آموزش دهند وی در ادامه گفت طرفداران باید بتوانند خوب کنترل کنند ارزیابی کنند و به سیستم به همکاران و به بخش آموزش دانشجویان پرستاری و حتی بیماران بازخورد دهند.

دکتر آرش سیفی متخصص عفونی و فلوشیپ کنترل عفونت دانشگاه علوم پزشکی تهران و عضو کمیته کشوری کنترل عفونت، عفونت بیمارستانی را عفونتی که بیمار از قبل نداشته و طی دریافت مراقبت در بیمارستان به آن مبتلا شده است، تعریف کرد و تاریخچه نظام مراقبت عفونت های بیمارستانی را توضیح داد.
دکتر سیفی تاریخچه عفونت های بیمارستانی را به قرن 4 میلادی و ساخت بیمارستان ها دانست و در ادامه  از تعدادی پزشکانی که در این زمینه کار کرده اند نام برد.
وی با اشاره به اینکه عفونت های بیمارستانی تنها محدود به بستری شدگان در بیمارستان نیست گفت: در خیلی از جراحی و خدمات سرپایی که خیلی متصل به بیمارستان هم نیستند با عفونت های بیمارستانی مواجه می شوند، وی در ادامه افزود نظام مراقب در بیمارستان های کشور بیماریابی را بر اساس کدگزاری عفونت ها و تعاریف مشخصی که از آنها شده است گزارش می کنند.
ایشان در ادامه عفونت های تنفسی، ادراری، خون و عفونت های محل عمل جراحی را چهار گروه اصلی عفونت های بیمارستانی برشمرد و از عفونت های وابسته به ابزار نیز به عنوان عفونت های مهم و قابل توجه نام برد.
این متخصص عفونی و فلوشیپ کنترل عفونت دانشگاه علوم پزشکی تهران ، فراوانی عفونت های بیمارستانی را در کل کشور سالانه 100 تا 130 هزار عفونت برشمرد که به تفکیک 30 هزار عفونت های ریه ، 27 هزار عفونت ادراری ، 18 هزار عفونت عمل ، 14 هزار  عفونت خون و 11 هزار سایر عفونت ها گزارش می شود ، اما در کشورهای اروپایی در سال 4 میلیون نفر به عفونت های بیمارستانی مبتلا می شوند که 110 هزار نفر را به کام مرک می کشاند.
دکتر سیفی: مقاومت میکروبی را توانایی مقاومت میکروب ها به آنتی بیوتیک ها و متوقف کردن اثر آنها تعریف کرد و از مرگ یک نفر در هر 6 دقیقه به خاطر ابتلا به عفونت خبر داد، وی تلفات و هزینه های ناشی از عفونت های بیمارستانی را در حد جنگ دانست و پاندمی بعدی را پاندمی میکروب های مقاوم دانست.
این عضو کمیته کشوری کنترل عفونت گفت سازمان بهداشت جهانی پیش بینی کرده است که اگر آمار عفونت های بیمارستانی با همین روال پیش رود تا سال  2050 در سال حدود 10 میلیون  مرگ بدلیل عفونت با میکروب های مقاوم رخ خواهد داد.

اتاق عمل، قلب بیمارستان است
مولا مدیر پرستاری دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی تهران، اتاق عمل را قلب بیمارستان خواند و گفت لازم است اصول پیشگیری و کنترل عفونت به طور کامل در این بخش رعایت شود.
وی با اشاره به اینکه از ابتدای شیوع بیماری کووید 19 فرآیند اعمال جراحی به دلیل احتمال ابتلاء بیمار به این بیماری تا حدی تغییر کرده است، تصریح کرد ارتقاء اصول پیشگیری و کنترل عفونت، آموزش به کارکنان، رعایت معیارهای تشخیص علائم عفونت در بیماران از زمان ورود به بخش اورژانس، از انتشار کووید 19 در بین بیماران و کارکنان جلوگیری خواهد کرد، رعایت بهداشت دست، جداسازی و ایزولاسیون بیمار و استفاده مناسب از آنتی بیوتیکها در کاهش و عفونت های بعد از عمل جراحی تاثیر بسیار مهمی دارند.
مولا به آمار ارائه شده در دنیا مبنی بر عفونت های زخم های جراحی اشاره کرد و گفت عفونت های زخم های جراحی تا ۳۰ درصد عفونت های ناشی از اقدامات بهداشتی درمانی را تشکیل می دهند که کاهش آنها نیازمند اقدامات متعهد قبل، حین و بعد از اعمال جراحی دارد که فرایند طولانی و پیچیده ای است.

ضرورت اجرایی یک برنامه ملی در مدیریت ایمن پسماندهای مراقبت های بهداشتی
نیک پیما کارشناس ارشد پرستاری دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی تهران با اشاره به اهمیت ویژه مدیریت ایمن پسماندهای مراقبت بهداشتی، بیان کرد رعایت آن می‌تواند باعث افزایش کیفیت مراقبت، افزایش اعتماد به مراکز ارائه کننده خدمات بهداشتی ، افزایش بهره وری ،کاهش هزینه خدمات بهداشتی درمانی و کاهش عفونت های مربوط به مراقبت‌های بهداشتی شود.
وی با بیان اینکه ۸۵ درصد پسماندهای مراقبت بهداشتی پسماندهای بی‌خطر و تنها ۱۵ درصد آنها پسماند عفونی و خطرناک است تاکید کرد، جداسازی پسماندها از محل تولید در کنترل حجم پسماندهای بیمارستانی نقش اساسی دارد که می تواند به حفاظت محیط زیست و سلامت جامعه کمک شایانی کند.
نیک پیما  با اشاره به اینکه در بحران کووید ۱۹ به طور ناگهانی حجم پسماندهای مراقبت‌های بهداشتی افزایش پیدا کرده است تاکید کرد ضرورت اجرایی یک برنامه ملی در مدیریت ایمن پسماندهای مراقبت های بهداشتی را بیش از بیش لازم و ضروری است.

وجود استاندارد سازی دانش کنترل عفونت
دکتر برومند با اشاره به گایدلاین های کشوری گفت باید برای هر بیمارستان به طور جداگانه گایدلاین طراحی شود و انحصاراً برای آن بیمارستان عملیاتی شود، عدم وجود گایدلاین های مبتنی بر شواهد و به روز رسانی شده از معضلات مهم در این حوزه می باشد.
دکتر برومند اذعان داشت از نظر نیروی انسانی و تجهیزات از پتانسیل بالایی برخورداریم اما در برخی از موارد از این پتانسیل ها استفاده بهینه  نشده است.
ارزیاب بین المللی بر وجود استاندارد سازی دانش کنترل عفونت در کشور تاکید کرد و گفت سطح دانش نیروهای انسانی در یک سطح نمی باشد که گایدلاین ها در صورت عدم این استاندارد سازی با چالش مواجه می شوند.
وی با اشاره به اینکه برنامه عملیاتی بیشتر به صورت مهندسی معکوس انجام می گیرد بیان کرد یکی از معضلات سیستم‌های بیمارستانی طراحی برنامه عملیاتی بر اساس فعالیت هایی است که در بیمارستان انجام شده است بدون آنکه اولویت بندی و سطح بندی مناسبی داشته باشند.
دکتر برومند سیستم گزارش دهی عفونت بیمارستانی را کار بسیار ایده آل و شاخص خوبی قلمداد کرد اما عدم تفسیر درست شاخص ها را نقاط ضعف این سیستم برشمرد.

دکتر اسمعیل محمدنژاد عضو کمیته کشوری کنترل عفونت، عفونت های بیمارستانی را قاتل ناشناخته نامید و درباره اهمیت، بار مالی و تاثیرات منفی عفونت های بیمارستانی در مراکز درمانی توضیحاتی را ارایه داد.
دکتر محمد نژاد با اشاره به اینکه مراکز درمانی گزارش صحیحی از عفونت‌های بیمارستانی را ارائه نمی دهند گفت عفونت های بیمارستانی در کشور کمتر از 5/1-2 درصد گزارش شده است در حالی که انتظار می رود به طور میانگین 8 تا 10درصد و در بخش های ویژه بالای 25 درصد باشد.
این عضو کمیته کشوری کنترل عفونت، شایعترین میکروارگانیسم های گرم منفی که عامل عفونت های بیمارستانی هستند را ایکولای ، کلبسیلا، آسنتوباکتر برشمرد و به حضور 55 تا 50 درصد این میکروارگانیسم ها در بخش های ویژه اشاره کرد وی در ادامه گفت میکروارگانیسم آسینتوباکتر در بخش های مراقبت های ویژه می تواند در تا 80 روز باقی بماند و 94 درصد عامل انتشار آن دست کادر درمان می باشد.
وی افزود: طبق گزارش WHO برآورد  5/1 تا 4 درصد عفونت های بیمارستانی در بخش های مراقبت های ویژه می تواند به طغیان منجر شود، در ادامه وی تاکید کرد در طغیان عفونت های بیمارستانی باید در اولین فرصت به تیم کنترل عفونت، کمیته کنترل عفونت و کارشناس مسئول کنترل عفونت دانشگاه اطلاع رسانی شود.
وی جهت تشخیص صحیح طغیان عفونت های بیمارستانی گفت وجود کادر درمان آموزش دیده در بخش مراقبت های ویژه و آزمایشگاه مجهز لازم و ضروری است و برای کنترل آن باید اقداماتی چون کوهورتینگ، نیروی انسانی کافی ،بهداشت دست، استفاده از آزمایشگاه و... صورت گیرد .
دکتر محمدنژاد تاکید کرد در مقابله با هر یک از این میکروارگانیسم ها باید نظارت و مانیتورینگ دقیق انجام بگیرد و آموزش لازم به بیماران و کادر درمان داده شود وی در پایان به چند مورد از طغیان های ایجاد شده در ایران و خارج  اشاره کرد و درباره اقدامات انجام شده برای این موارد توضیحاتی را ارایه داد.