یادی از بزرگان سفرکرده: مرحوم دکتر حسن فرسام؛ استاد علم و اخلاق
کلام مرحوم استاد فرسام:
استاد نمونه یا غیر نمونه باید تربیت اخلاقی داشته باشد. کسی که آموزش می دهد، حتی استاد آموزشی هم نباید بین دانشجوها تبعیض قائل شود. یک استاد باید با دانشجو پرسش و پاسخ داشته باشد، با وی پدرانه رفتار کند. همچنین آموزش استاد باید به نحوی باشد که هدف را به دانشجو منتقل کند. اگر دانشجو متوجه مسئله‌ای نمی شود، دلیلش را از دانشجو بپرسد، اگر دانشجو نمره بد گرفت باید چرایی آن را بداند. مسئله مهم آن است که دانشجو نباید چیزی را حفظ کند، بلکه باید یاد بگیرد تا بتواند دانسته خود را به کار ببرد. من درباره اخلاق کتابی زیر چاپ دارم. درمجموع، همه حرفه ها اخلاق دارند و داروسازی هم اخلاق حرفه ای دارد. خلاصه می کنم، ما درباره اینکه اخلاق چیست و اخلاق داروسازی کدام است، تعریف داریم. به‌عنوان‌مثال، اگر داروساز در داروخانه کار می کند، چه مواردی را باید رعایت کند. باید از بیمار مراقبت دارویی بکند و او را حفاظت بکند و همچنین سبک زندگی بیمار را بداند. به‌عنوان‌مثال، به کسی که بیماری قند دارد، نباید بی توجه به آن دارو تجویز کرد. باید با فردی که این موارد را رعایت نمی‌کند، بحث کنند و او را متوجه کنند که اگر این کار انجام نشود اشتباه کاری آن‌هاست. همه این‌ها اخلاقی است و اخلاق قانون نیست. اگر قانون را اجرا نکنید جریمه می شوید ولی با رعایت اخلاق، شما ارزش‌های خود و نوع رابطه ای که با مردم دارید را نشان می دهید. پزشکان هم باید اصول اخلاقی را رعایت کنند. متأسفانه برخی پرستارها در بیمارستان ها با بیمار بسیار بد حرف می زنند و پرستارهای خوبی نیستند. البته بیشتر آن‌ها باوجود سختی کار و حقوق کم بسیار شایسته و انسانی کار می‌کنند.
استاد نمونه یا غیر نمونه باید تربیت اخلاقی داشته باشد. کسی که آموزش می دهد، حتی استاد آموزشی هم نباید بین دانشجوها تبعیض قائل شود. یک استاد باید با دانشجو پرسش و پاسخ داشته باشد، با وی پدرانه رفتار کند. همچنین آموزش استاد باید به نحوی باشد که هدف را به دانشجو منتقل کند. اگر دانشجو متوجه مسئله‌ای نمی شود، دلیلش را از دانشجو بپرسد، اگر دانشجو نمره بد گرفت باید چرایی آن را بداند. مسئله مهم آن است که دانشجو نباید چیزی را حفظ کند، بلکه باید یاد بگیرد تا بتواند دانسته خود را به کار ببرد. من درباره اخلاق کتابی زیر چاپ دارم. درمجموع، همه حرفه ها اخلاق دارند و داروسازی هم اخلاق حرفه ای دارد. خلاصه می کنم، ما درباره اینکه اخلاق چیست و اخلاق داروسازی کدام است، تعریف داریم. به‌عنوان‌مثال، اگر داروساز در داروخانه کار می کند، چه مواردی را باید رعایت کند. باید از بیمار مراقبت دارویی بکند و او را حفاظت بکند و همچنین سبک زندگی بیمار را بداند. به‌عنوان‌مثال، به کسی که بیماری قند دارد، نباید بی توجه به آن دارو تجویز کرد. باید با فردی که این موارد را رعایت نمی‌کند، بحث کنند و او را متوجه کنند که اگر این کار انجام نشود اشتباه کاری آن‌هاست. همه این‌ها اخلاقی است و اخلاق قانون نیست. اگر قانون را اجرا نکنید جریمه می شوید ولی با رعایت اخلاق، شما ارزش‌های خود و نوع رابطه ای که با مردم دارید را نشان می دهید. پزشکان هم باید اصول اخلاقی را رعایت کنند. متأسفانه برخی پرستارها در بیمارستان ها با بیمار بسیار بد حرف می زنند و پرستارهای خوبی نیستند. البته بیشتر آن‌ها باوجود سختی کار و حقوق کم بسیار شایسته و انسانی کار می‌کنند.
بیمار حق صحبت دارد، حق اظهارنظر دارد و حتی حق این را دارد که بگوید من داروی شما را نمی خواهم. باید خودگردانی وجود داشته باشد، ولی این خودگردانی برای کشوری است که افراد آگاهی زیادی درباره دارو داشته باشند. من در اینجا از واژه پدرسالاری استفاده می‌کنم. پدرسالاری یعنی اینکه پزشک و داروساز باید پدرسالاری بیمار را بکنند. اگر در کشور ما از بیمار بپرسند که نظر شما چیست، می‌گوید من اگر می دانستم پیش شما نمی آمدم. یا اگر از او پرسیده شود این دارو را دوست دارید یا نه، می‌گوید من نمی دانم شما باید بگویید. یعنی آگاهی دارویی بسیار کم است. اگر کسی شربتی بخورد و خوب شود، به همه فامیل می گوید که آن دارو را بخورند. متأسفانه در کشورمان، خوددرمانی و خودپزشکی داریم.
در بحث اخلاق، اخلاق زیستی خیلی مهم است. ما فناوری زیستی را تازه آوردیم، در ژنتیک، اگر نتوانیم درست عمل کنیم، خطاهای وحشتناکی اتفاق می افتد. اخلاق نانو هم داریم. الآن حوله نانو، ضد عرق نانو، شلوار نانو هزاران محصول دیگر نانو تولید می‌شود، بدون اینکه فکر کنیم چه کسانی این‌ها را تولید کرده‌اند؟ تولید محصولات نانو نیاز به کارخانه بزرگ ندارد. آن‌هایی که تولیدکننده هستند، به چقدر مکان نیاز دارند تا محصولات نانو تولید کنند؟ فقط یک آزمایشگاه کوچک. اما فراموش نکنید که با اتم کار می کنید و اتم خطرناک هستند. اتم نقره اگر به بدن برود، ممکن است عوارض بسیاری داشته باشد. یکی از نکات اخلاقی این است که اساتید باید خطرات و عوارض کار درزمینهٔ فناوری نانو را به دانشجوها بگویند. نانو نوعی تکنولوژی است که می تواند دنیایی را تغییر دهد، حتی بعضی ها می گویند این عملکرد فراطبیعی می تواند باشد، یعنی بسیاری از چیزها را می تواند خلق کند و این کار را انجام می دهد. اگر به این تکنولوژی 10 سال فرصت بدهیم، تمام زندگی را به هم می ریزد. عده‌ای می گویند اگر اخلاق حرفه‌ای در فناوری نانو لحاظ شود، جلوی توسعه این تکنولوژی گرفته می شود. اما بعضی ها می گویند با خطراتش چه کنیم. چراکه در نانو با جیوه یا نقره کار می شود و یک‌ذره از آن‌که به بدن برسد، ایجاد عوارض می‌کند. بنابراین اخلاق زیستی خیلی مهم است.
مصاحبه مرحوم دکتر فرسام در تاریخ شفاهی دانشگاه
مصاحبه مرحوم دکتر فرسام در تاریخ شفاهی دانشگاه
نظر دهید