خودتان را بیشتر برای ما معرفی بفرمایید.
در اول شهریور ماه 1310 در سنندج  به دنیا آمدم، نام پدرم ابوالمحمد و مادرم ترلان بود در دبستان هدایت و دبیرستان شاهپور سنندج تحصیل کردم.

در سنندج  دو سه طبیب تجربی و یک طبیب تحصیل کرده بود ولی اغلب برای درمان به داروساز مراجعه می کردیم . یک داروساز خوب بنام دکتر کیمیا در سنندج بود که پدرم مرا هر وقت مریض می شدم برای درمان و گرفتن دارو پیش ایشان می برد و دوست داشت من هم در آینده دارو ساز شوم. در آن زمان مالاریا در سنندج شایع بود و من هم چند بار مبتلا شدم. برای درمان مالاریا از قرص و گاهی از آمپول کنین استفاده می شد. 

شغل پدرتان چه بود؟

 پدرم یکی از خیاط های بنام در سنندج بود.  

آقای ملا شهابی پیرمردی  خوش خط ولی نسبتا سخت گیر بود. مشق کلاس او را با قلم نی و مرکب می نوشتیم ایشان مرکب مورد نیاز ما را تامین می کرد.

چگونه درس می خواندید و از معلم های دبیرستانتان کدامیک دارای ویژگی بارزی بودند که در خاطر تان مانده اند؟

در دوره دبستان شب ها روی کرسی با چراغ نفتی تا دیر وقت درس های مدرسه را حاضر می کردم و مشق  خود را می نوشتم. هر وقت پدرم بیدار می شد و من را که در حال درس خواندن می دید ولو با یک شیرینی تشویق می کرد.

آقای مدیری که پیر مردی اهل مطالعه، شعر، موسیقی و معلم نقاشی بود و هیچ وقت در نقاشی از نمره 18 بیشتر به دانش آموزان نمی داد. 20 را مخصوص نقاشان بزرگ دنیا می دانست. ایشان معلم تاریخ و جغرافی ما در دوره دبیرستان هم بود و گاهی اجازه می داد سر کلاس درس برای سرگرمی دانش آموزان از موسیقی استفاده شود.

سال آخر دبیرستان زمان کنکور پدرم فوت کرد و در سال بعد از آن در سال1331 در کنکور شرکت کردم و در رشته داروسازی دانشگاه تهران قبول شدم.

استادان خوبی مثل دکتر گل گلاب، دکتر نامدار، دکتر اعلم، دکتر مقدم، دکتر نظامی، دکتر نیک نفس و دکتر کاسمی داشتیم که چند نفر از آن ها در آن زمان برای تحصیلات دانشگاهی به خارج  اعزام شده بودند. تعداد دانشجویان داروسازی در آن دوره حدود 40 نفر بود که 4 نفر آن ها خانم بودند.

بعد از داروسازی در دوره ی عالی مالاریالوژی درانستیتو مالاریولوژی وابسته به گروه انگل شناسی دانشکده پزشکی دانشگاه تهران شرکت کردم که یک دوره  شش ماهه بود. سه ماه دروس  نظری و آزمایشگاهی در تهران و سه ماه کارآموزی صحرائی در شوش دانیال و ملایر بود.

به دلیل میزان شیوع زیاد مالاریا و اهمیت آن در آن زمان ، با همکاری وزارت بهداری ایران و سازمان جهانی بهداشت، انستیتو مالاریولوژی تاسیس شد. وظیفه اولیه انستیتو مالاریولوژی که وابسته به گروه انگل شناسی دانشکده پزشکی بود در آن زمان تربیت پرسنل لازم برای بررسی وضع مالاریا ، کنترل و ریشه کنی  آن در سراسر کشور بود. 

بله، اولین ماموریت برای کارآموزی عملیات صحرائی مالاریا ما را به شوش دانیال بردند.  جایی دور افتاده  درکاروانسرایی بسیار قدیمی با حجره های بی در وپیکر پراز پشه و کک بود. ابتدا یکه خوردم که چطور می شود با این شرایط کار کرد  در آن دوره مرحوم دکتر بیژن جانبخش مسئول دوره بود. ایشان آمد و با شوخی گفت مثل اینکه شما از پاریس آمده اید. بعد از آنکه مشغول به کار شدیم و به روستا های اطراف برای بیمار یابی مالاریا می رفتیم و پس از آزمایش خون بیماران مالاریائی را درمان می کردیم. از کار خود که خدمت به مردم دور افتاده بود راضی بودیم و یک قسمت از کارآموزی صحرائی در ملایر انجام گرفت.

بعداز مراجعت به تهران تعدادی از شرکت کنندگان که از موسساتی مانند اداره مبارزه با مالاریا وارتش آمده بودند به مراکز مربوطه معرفی شدند. رئیس انستیتو مالاریولوژی مرحوم دکتر شمس الدین  مفیدی، اینجانب و دونفر دیگر را برای خدمت در انستیتو مالاریولوژی نگهداشتند. 

در اول شهریور ماه 1336 بعنوان دستیار تحقیقاتی در گروه انگل شناسی پزشکی مشغول کار شدم و مسئول آموزش کلاس میکروسکوپی مالاریا بودم. کلاس میکروسکوپی مالاریا برای آموزش میکروسکوپیست های مالاریا که وجود آنها در مناطق مالاریا خیز کشور برای تشخیص آزمایشگاهی مالاریا ضروری بود سالی دوبار با 30 الی 40 نفر معمولا دارای دیپلم متوسطه تشکیل می شد.

مرحوم عباس افشار که از ابتدای کلاس  با من بود و تا آخرعمر در واحد تک یاخته شناسی در آزمایشگاه ودر اکثر ماموریت های مالاریا و کالاآزار در مناطق دورافتاده ایران همکاری داشت. ایشان فردی باتجربه، علاقمند به کار و وظیفه شناس بود.

 از دوران سربازیتان برایمان بگویید؟

 با وجودی که می بایست بعلت تکفل خانوادگی از خدمت سربازی معاف می شدم نتوانستم معافیت بگیرم. دکتر مفیدی از بهداری ارتش درخواست کرد اینجانب و دو نفر دیگر از همکاران را برای خدمت سربازی در تهران نگهدارند. به این ترتیب خدمت سربازی را صبح ها در داروخانه پادگان دانشگاه نظامی سلطنت آباد و بعد از ظهرها خدمت در انستیتو را انجام می دادم .

مدتی در بیرجند با عده ای از همکاران انستیتو از جمله مرحوم دکتر معتبر( رئیس اکیپ)، مرحوم دکتر سیدی رشتی،  دکتر غیاث الدین مشغول مطالعه مالاریا بودیم. یک بار از بیرجند از طریق کویر به طبس رفتیم و راه را گم کردیم. مرحوم شاگودیان که حشره شناس ماهری بود و اطلاعات عمومی خوبی داشت باکمک نقشه و قطب نما راه را پیدا کرد.

بعد از مدت طولانی این ماموریت سینوزیت گرفتم. به تهران برگشتم و پس از معالجه از دکتر مفیدی درخواست مرخصی کردم. ایشان گفتند بهتر است به مازندران بروید. اداره ریشه کنی مالاریای آنجا نیاز به مسئول آزمایشگاه و اپیدمیولوژیست مالاریا دارد. مدت شش ماه در مازندران مشغول خدمت بودم.

در طی خدمت دانشگاهی در نقاط مالاریا خیز ایران مانند بندرعباس، میناب، ایرانشهر و همچنین برای مطالعه کالاازار در مشکین شهر، فیروز آباد، جهرم و... . در تهران هم در آموزش بیماری های تک یاخته ای بویژه مالاریا و لیشمانیوزدر مقاطع مختلف تحصیلی وپژوهش های آزمایشگاهی در زمینه تشخیص و بررسی سرولوژی این بیماریها فعالیت داشتم.  

در سال 1342 در دوره عالی بین المللی ریشه کنی مالاریا در جامائیکا شرکت کردم که 5-4 نفر از شرکت کنندگان ایرانی و بقیه از کشور های دیگر بودند سه ماه در این کشور بودیم بعد از آن برای کار آموزی به گواتمالا رفتیم. من از آن طریق به آمریکا و در آنجا به CDC رفتم و با پروفسور بروک ملاقات کردم . وی قبلا به ایران آمده بود و در دفترش نقشه ای هم از ایران داشت. درکنگره ها و همایش های زیادی در: آتن، پاریس، آمسترادم، کالگری، مانیل، پکن، ازمیر...  با ارائه شفاهی نتایج مطالعات خود در زمینه مالاریا و لیشمانیوز شرکت کرده ام.

من یک دوره سه ساله تخصصی علوم آزمایشگاهی بالینی در دانشکده پزشکی دانشگاه تهران در سالهای 1344-1342گذرانده ام. در سال 1975 یک دوره کار آموزی در آزمایشگاه تحقیقاتی انجمن زئولوژی واقع در باغ وحش لندن که دکتر    A.Voller  متخصص ایمونوپارازیتولوژی در آنجا مشغول پژوهش بود دیدم، روش میکرومتد سرولوژی در انگل شناسی که امروزه هم مورد استفاده است ایشان ابداع کرد. روش های ایمونوفلورسانس و الیزا و کار برد آنها را در مالاریا در آزمایشگاه ایشان آموزش دیدم و پس از آنکه به ایران برگشتم برای اولین بار این روش ها را برای تشخیص و بررسی سرواپیدمیولوژی مالاریا  و لیشمانیوز به کمک دانشجویان کارشناسی ارشد و همکاران راه اندازی کردم. 

هنگام شرکت در کنگره مالاریا و بیماری های گرمسیری در آمستردام در سال 1988 از آقای دکتر هاریت سودانی که موفق شده بود آنتی ژن آگلوتیناسیون مستقیم را برای تشخیص سرولوژی کالاآزار تهیه کند مقداری از آنتی ژن و دستور العمل تهیه آن را گرفتم. به کمک یکی از دانشجویان کارشناسی ارشد این آنتی ژن ساخته و توسط همکاران لیشمانیوز واحد تک یاخته شناسی تکمیل شد و اکنون بعنوان یک آنتی ژن معتبر در تشخیص و سرواپیدمیولوژی کالاآزار مورد استفاده قرار می گیرد.

اولین بار دکتر یحیی پویا در ساری بیماری کالاآزار را تشخیص داد و با پونکسیون مغز استخوان انگل را دید بعد از آن در سگی در ساری انگل لیشمانیا را هم مشاهده کرد. سگ،  مخزن این بیماری معرفی شد. دکتر ندیم خیلی روی کالاآزار و لیشمانیا کار کرده اند. بعد از اینکه ما تست الیزا را اه انداختیم ابتدا برای بیمارانی که از بیمارستان ها معرفی می شدند برای تشخیص کالاآزار استفاده کردیم با نتایج آزمایش نمونه های رسیده متوجه شدیم نمونه های زیادی از مشکین شهر برایمان ارسال می شود و اغلب مثبت هستند. به یکی از رزیدنت های بیمارستان کودکان بهرامی پیشنهاد شد بیماری کالاآزار را در مشکین شهر بعنوان موضوع پایان نامه مطالعه کند. ایشان در مدت کوتاهی بیماری را در تعدادی از بچه ها تشخیص داد. با کمک دکتر موحد دانش معاون بهداشتی استان آذربایجان شرقی روی وضع کالاآزار وتشخیص آن ابتدا با روش ایمونوفلورسانس و بعد آگلوتیناسیون مستقیم در مشکین شهر مطالعه کردیم و مشخص شد مشکین شهر یکی از کانون های آندمیک کالاآزار است . اکنون دکتر محبعلی و همکاران ایشان بیشتر در این زمینه در ایستگاه  تحقیقاتی مشکین شهر و سایر مناطق ایران فعالیت دارند.

در سال 1380 در اول شهریور ماه در سن 70 سالگی پس از 44 سال خدمت دانشگاهی به افتخار باز نشستگی نائل شدم.

اکنون هنوز ارتباط با گروه انگل شناسی پزشکی دانشکده بهداشت را دارم. سرپرست انجمن علمی انگل شناسی و سر دبیر مجله انگل شناسی ایران هستم و با کمک همکاران امور انجمن و مجله را انجام می دهیم . عضو افتخاری هیات ممتحنه وارزشیابی رشته انگل شناسی پزشکی وعضو وابسته گروه علوم پایه فرهنگستان علوم پزشکی جمهوری اسلامی ایران هستم.

استاد اگر بخواهیم بارز ترین ویژگی خود را به ما بگویید چه می فرمایید. 

من همیشه متعهد به انجام وظیفه بوده ام و همین امر باعث پیشرفت من در کارم بوده است.