گالری عکس
به گزارش روابط عمومی دانشکده پیراپزشکی: سید صدیقه سید فرج اله دانشجوی دوره دکتری تخصصی رشته مدیریت اطلاعات سلامت این دانشکده از رساله خود دفاع کرد، به این بهانه به گفت‌وگو با وی پرداختیم.

 

 

بنده سال 1379 در فوق‌دیپلم مدارک پزشکی، سال 1381 در مقطع کارشناسی مدارک پزشکی، سال 1384 در مقطع فوق‌لیسانس مدارک پزشکی و سال 1390 در مقطع دکترای مدیریت اطلاعات سلامت در دانشگاه علوم پزشکی تهران پذیرفته شدم...

 

من از سال 1387 استخدام دانشگاه علوم پزشکی تهران به‌عنوان کارمند هستم.

 

عنوان پایان‌نامه 'طراحی، ایجاد، پیاده‌سازی و ارزیابی سامانه مدیریت اطلاعات ترخیص نوزاد نارس' است که با همکاری دانشکده پیراپزشکی و مرکز تحقیقات مادر، جنین و نوزاد بیمارستان حضرت ولیعصر (عج) طراحی‌شده است. هزینه اقامت طولانی‌مدت نوزادان نارس در بیمارستان، بالا بودن میزان پذیرش مجدد آن‌ها پس از ترخیص و هزینه‌های درمانی، اجتماعی و روانی که برای خانواده، سیستم بهداشت و درمان و جامعه دارند، همچنین لزوم حمایت از والدین در مراقبت و پی گیری وضعیت نوزاد نارس، منجر به توسعه و طراحی سامانه‌ای شد که با انجام ارزیابی آمادگی نوزاد و والدین برای ترخیص، توصیه‌هایی را برای مراقبت و پی گیری وضعیت نوزاد به پزشک معالج ارائه داده و همچنین توصیه‌های آموزشی، پی گیری و دارویی لازم را در قالب پیام کوتاه متنی برای والدین از طریق سیستم تلفن همراه ارسال می‌کند. این سامانه در قالب یک تصمیم یاز مبتنی بر قاعده توسعه‌یافته است. پزشک معالج نوزاد، دانشجویان دستیاری فوق تخصص نوزادان و اطفال و اساتید حوزه نوزاد و اطفال، کاربران اصلی سامانه است.: این مطالعه توسعه‌ای کاربردی، به‌صورت مقطعی از شهریورماه 1395 تا بهمن‌ماه 1396 در بیمارستان ولیعصر و با حمایت مرکز تحقیقات مادر، جنین و نوزاد دانشگاه علوم پزشکی تهران در پنج مرحله انجام شد. مرحله 1: بررسی وضعیت موجود مدیریت اطلاعات ترخیص نوزاد نارس در بیمارستان ولیعصر، تعیین وظایف، جزئیات و قابلیت‌های سامانه بر اساس مطالعات مروری و نظرسنجی از متخصصان بالینی.

در مرحله اول، جهت بررسی وضعیت موجود مدیریت اطلاعات ترخیص نوزاد نارس، ابتدا سامانه ثبت اطلاعات نوزادان مرکز تحقیقات مادر، جنین و نوزاد موردمطالعه قرارگرفته و با سامانه موردنظر در 7 مؤلفه مقایسه گردید. اهداف، جمعیت هدف، وظایف، ذی‌نفعان سامانه، اطلاعات و محتوا، منبع اطلاعات و واردکننده اطلاعات محورهای مقایسه بودند.

پس از بررسی سامانه ثبت اطلاعات نوزادان بیمارستان ولیعصر، با بررسی متون علمی و مرتبط و برگزاری جلسات هم‌اندیشی چارچوب کلی سامانه تدوین شد. وظایف، جزئیات و قابلیت‌های سامانه در این چارچوب مطرح شد و سپس مهم‌ترین چالش‌های ترخیص نوزاد نارس پیشنهاد شد. چارچوب پیشنهادی برای نظرسنجی در اختیار 29 نفر از متخصصان بالینی و متخصصان فن‌آوری اطلاعات قرار داده از طریق آزمون فریدمن رتبه‌بندی و اولویت‌بندی ازنظر اهمیت نیز برای آن‌ها انجام شد. ارزیابی آمادگی نوزاد برای ترخیص، حمایت از متخصصان باليني در تدوين برنامه مراقبتي و توصیه‌های پس از ترخيص، ارزیابی آمادگی والدین برای ترخیص نوزاد نارس حمایت از متخصصان بالینی برای تصمیم‌گیری درباره زمان ترخیص نوزاد نارس و حمایت از والدین با ارسال پیام متنی برای یادآوری برنامه ویزیت‌های پی گیری نوزادانبه ترتیب مهم‌ترین وظایف سامانه مدیریت اطلاعات ترخیص نوزاد نارس ازنظر متخصصان تعیین شدند. جزئیات سامانه در دو بخش شامل حمایت از متخصصان بالینی و حمایت از والدین در نظر گرفته شد. در بخش حمایت از متخصصان بالینی، پیام هشدار برای ارزیابی‌های خاص قبل از ترخیص، توصیه‌ها و طرح‌های مراقبتی بعد از ترخیص و چک‌لیست ارزیابی آمادگی نوزاد نارس برای ترخیص به ترتیب، مهم‌ترین جزئیات سامانه در بخش حمایت از متخصصان بالینی در نظر گرفته شد.

در بررسی موضوع ترخیص نوزاد نارس، مهم‌ترین چالش‌ها نیز به نظرسنجی و بحث گذاشته شد.

مرحله 2: تعیین قوانین و پارامترهای تصمیم‌گیری برای ترخیص نوزاد نارس بر اساس مطالعه راهنماهای بالینی، پروتکل‌های استاندارد و تعیین روایی محتوای مجموعه قوانین بر اساس محاسبه CVR و CVI.

مرحله 3: مدل‌سازی مفهومی سامانه. جهت مدل‌سازی مفهومی سامانه از زبان مدل‌سازی یکپارچه UML برای بازنمایی مدل مفهومی استفاده شد. نمودارهای مورد کاربرد، توالی، کلاس و فعالیت استفاده شد تا یک نمای کلی از سامانه شامل کاربران، فرایندهای کاری و نحوه عملکرد سامانه را نشان دهند. برای ترسیم مدل مفهومی یک تیم کاری متشکل از متخصصان نوزادان و اطفال در محیط پژوهش یعنی مرکز تحقیقات مادر و جنین به همراهی تیم پژوهشی پایان‌نامه تشکیل شد و درباره کاربران، فعالیت‌ها، عملکرد، فرایندها و اجزای سامانه بحث و تبادل‌نظر به‌صورت فردی و گروهی انجام شد. در این راستا از نرم‌افزار Microsoft Visio برای ترسیم نمودارها استفاده شد.

مرحله 4: ایجاد سامانه (طراحی فیزیکی) با مدل‌سازی قوانین، طراحی معماری و برنامه‌نویسی و سپس پیاده‌سازی سامانه در محیط وب بعد از آموزش کاربران و تهیه ملزومات سخت‌افزاری و نرم‌افزاری سامانه.

ابتدا برای ایجاد سامانه، مدل‌سازی قوانین انجام‌شده، معماری کلی سامانه ترسیم و برنامه‌نویسی انجام‌شده است. سپس برای پیاده‌سازی سامانه، ابتدا ملزومات نرم‌افزاری و سخت‌افزاری فراهم‌شده، آموزش‌های لازم به کاربران داده‌شده و سامانه در محیط مبتنی بر وب انجام شد. جهت مدل‌سازی قوانین، برای هریک از قوانین بالینی که درمجموع 100 قانون If…then است، یک کلاس به زبان C# تعریف شد. برای کلیه قوانین یک ساختار سلسله مراتبی و درختواره‌ای در نظر گرفته شد. کلیه کلاس‌ها نیز یک خروجی داشت که درنهایت به تصمیم منجر می‌شد.

برای پیاده‌سازی این سامانه مبتنی بر وب، از چارچوب ASP.NET و از روش MVC بر روی سرویس‌دهنده استفاده شد. برنامه‌نویسی در محیط ویژوال استودیو و با زبان برنامه‌نویسی C# در پلتفرم فن‌آوری Dot Net Framework 4.5 کد نویسی شد. برای ذخیره‌سازی داده‌ها نیز، پایگاه داده SQL server به‌کاربرده شد. پایگاه داده SQL امکان دستیابی و کنترل داده‌ها را فراهم نموده و درخواست‌های پیوسته یک پایگاه داده را اجرا می‌کند. امکان اصلاح و به‌روزرسانی و نمایش اطلاعات را فراهم می‌کند. جهت انگاشت پایگاه داده با محتوای قوانین نیز، روش Object Relation Mapping و Entity Framework پیاده‌سازی شد. برای سرویس‌های پیامکی از وب‌سرویس‌های WSDL  بهره گرفته شد. هر وب‌سرویسی که بر روی اینترنت قرار می‌گیرد، دارای یک فایل WSDL است که مشخصات، مکان و نحوه استفاده از وب‌سرویس را توضیح می‌دهد. درواقع WSDL مشخص‌کننده استاندارد ارتباطی بین وب‌سرویس و استفاده‌کنندگان است.

 مدیریت کدها نیز در سیستم مدیریت پروژه آسانا  Asana بوده است. سپس جهت اجرایی شدن سامانه در طی یک جلسه، نحوه کارکرد سامانه، چگونگی کاربرد و تعامل با سامانه به کاربران نهایی یعنی متخصصان اطفال و نوزادان، تعدادی از پرستاران و ماماها در محیط مرکز تحقیقات مادر، جنین و نوزاد آموزش داده شد. برای تست سامانه، تعدادی از متخصصان نوزادان و دستیاران فوق تخصص نوزاد و اطفال از سامانه به‌صورت آزمایشی استفاده کردند. به این منظور اطلاعات تعدادی از نوزادان بستری در بخش NICU بیمارستان ولیعصر، از پرونده‌های کاغذی و پرستاران در بخش NICU گرفته شد و در سامانه وارد شد و جهت ارزیابی آمادگی نوزاد برای ترخیص به‌صورت آزمایشی مورداستفاده قرار گرفت. سپس در طی جلسات انفرادی و گروهی ارزیابی اولیه سامانه انجام شد و اصلاحات موردنظر کاربران در سامانه اعمال گردید.

مرحله 5: ارزیابی کارکرد، کاربردپذیری و ارزیابی صحت و مناسب بودن محتوا و فرایند ارزیابی برای سامانه.

برای ارزیابی سامانه مدیریت اطلاعات ترخیص نوزاد نارس از دو روش کمی و کیفی استفاده شد. ارزیابی کیفی سامانه از ابتدایی‌ترین مراحل توسعه سامانه تا مراحل نهایی به‌صورت مداوم انجام‌شده و اصلاحات لازم اعمال‌شده است. برای ارزیابی کمی سامانه نیز از ارزیابی کارکرد سامانه، ارزیابی محتوا (مناسب بودن و صحت محتوا و فرایند ارزیابی آمادگی نوزاد نارس برای ترخیص) و کاربردپذیری استفاده شد.

خیر

در سطح جهانی مطالعات درزمینهٔ ترخیص نوزاد نارس مربوط به تدوین استراتژی‌هایی برای کاهش طول مدت اقامت نوزادان در بیمارستان، مهندسی مجدد فرایندهای ترخیص و توسعه برنامه‌های حمایتی آموزشی و روانی برای والدین است.

مانعی وجود نداشت.

این پژوهش باهدف توسعه سامانه مدیریت اطلاعات ترخیص نوزاد نارس بوده است. تا در این راستا یک طرح ترخیص مناسب برای نوزاد نارس ارائه دهد. رویکرد این سامانه به‌گونه‌ای است که بتواند ضمن ارزیابی آمادگی نوزاد و والدین برای ترخیص، توصیه‌هایی را برای مراقبت از نوزاد، زمان ویزیت‌های بعد از ترخیص، توصیه‌های دارویی و آموزشی مناسب را به والدین ارائه دهد. این سامانه در قالب یک سامانه مشاوره‌ای تصمیم‌یار مبتنی بر دانش در محیط وب طراحی گردید. سامانه مدیریت اطلاعات ترخیص نوزاد نارس از طریق ارائه توصیه زمان و نحوه ترخیص نوزاد نارس و فراهم‌سازی امکان حمایت از والدین، قطعاً منجر به کاهش خطاهای انسانی در تصمیم‌گیری برای ترخیص نوزاد نارس، بهبود کیفیت مراقبت از این نوزادان و کاهش عوارض طولانی‌مدت تولد زودرس و همچنین کاهش هزینه‌ها خواهد شد و همچنین به‌عنوان یک ابزار آموزشی و پژوهشی برای دانشجویان قابل‌استفاده است؛ اما دستیابی به این اهداف نیاز به همکاری و مشارکت ذی‌نفعان در کاربرد عملی سامانه خواهد داشت. مدیران بخش‌های مراقبت ویژه نوزادان در بیمارستان‌ها با تدوین استراتژی‌های مناسب برای یکپارچه‌سازی سامانه طراحی‌شده با سیستم اطلاعات بیمارستانی و انجام برنامه‌ریزی عملیاتی برای اجرایی نمودن سامانه، میزان مشارکت ذی‌نفعان را افزایش خواهند داد. بازنگری و اصلاح فرایند ترخیص نوزاد نارس و توسعه یک طرح ترخیص مصوب در سطح کشور نیز به اصلاح، توسعه و اجرایی شدن سامانه تصمیم‌یار ترخیص نوزاد نارس کمک خواهد کرد.

 

چهارمقاله که دو مقاله در پایگاه‌های علمی پابمد (Pubmed) و مدلاین (Medline) چاپ‌شده و دو مقاله دیگر مراحل پذیرش و روند چاپ را طی می‌کند.

توضیح اینکه دکتر مرجان قاضی سعیدی و دکتر فاطمه سادات نیری اساتید راهنما و دکتر شراره رستم نیاکان استاد مشاور این پژوهش بودند. دکتر نسرین خالصی، دکتر فرخنده اسدی، دکتر رضا صفدری و دکتر مامک شریعت داوری آن را بر عهده داشتند.