گالری عکس

به گزارش روابط عمومی دانشکده پیراپزشکی، لیلا کیخا دانشجوی دوره دکتری تخصصی رشته مدیریت اطلاعات سلامت این دانشکده از رساله خود دفاع کرد، به این بهانه به گفت‌وگو با وی پرداختیم.
1- لطفاً در مورد سوابق تحصیلی خود توضیح دهید؟
سال 1377 در مقطع کارشناسی کتابداری و اطلاع‌رسانی دانشگاه علوم پزشکی کرمان، سال 1386 در مقطع کارشناسی ارشد علوم کتابداری و اطلاع‌رسانی دانشگاه علوم و تحقیقات اهواز و سال 1392 در مقطع دکترای مدیریت اطلاعات سلامت در دانشگاه علوم پزشکی تهران پذیرفته شدم.
2- در خصوص سوابق کار خود توضیح دهید؟
از سال 1381 تاکنون در دانشگاه علوم پزشکی زاهدان مشغول به کار هستم.
3-  در خصوص عنوان رساله خود ، موضوع و روش انجام آن توضیح مختصر دهید؟
عنوان پایان‌نامه بنده ایجاد، پیاده‌سازی و ارزیابی سامانه مدیریت اطلاعات آسیب‌های چشم است که با همکاری دانشکده پیراپزشکی و دانشگاه علوم پزشکی زاهدان طراحی‌شده است. تصادفات جاده¬ای، حوادث هنگام کار، استفاده آسیب‌های چشمی ناشی از جنگ، مهم‌ترین مواردی هستند که منجر به آسیب چشمی می¬شوند. تنوع موارد منجر به آسیب چشمی، هزینه‌های روانی که برای خانواده، سیستم بهداشت و درمان و جامعه دارند، همچنین لزوم حمایت از پی گیری این بیماران، منجر به توسعه و طراحی سامانه‌ای شد که با گردآوری داده‌های غیر بالینی و بالینی بیماران، دسته‌بندی انواع آسیب‌ها و درمان‌های مرتبط با آن‌ها، توصیه‌های پیگیری در قالب پیام کوتاه متنی برای بیماران یا افراد خانواده آن‌ها از طریق سیستم تلفن همراه ارسال می‌کند. پزشک معالج، دانشجویان دستیاری تخصص چشم کاربران اصلی این سامانه هستند. این مطالعه توسعه‌ای کاربردی، به‌صورت مقطعی از شهریورماه 1395 تا بهمن‌ماه 1397 در دانشکده پیراپزشکی علوم پزشکی تهران با همکاری مرکز چشم‌پزشکی الزهرا (س) دانشگاه علوم پزشکی زاهدان در پنج مرحله انجام شد.
 مرحله 1 بررسی وضعیت موجود مدیریت اطلاعات آسیب‌های چشم در ایران و جهان، تعیین وظایف، محتوی و قابلیت‌های سامانه بر اساس مطالعات مروری و نظرسنجی از متخصصان بالینی.
در این مرحله، جهت بررسی وضعیت موجود مدیریت اطلاعات آسیب‌های چشم، ابتدا فرم‌های کاغذی پرونده بیماران و سپس سامانه اطلاعات بیمارستانی موردمطالعه قرارگرفته و با سامانه موردنظر در محورهای مختلف مقایسه شد؛ و یک دید کلی به ذینفعان راجع به طراحی سامانه در ارتباط با اهداف و فرایندها داد.
 با توجه به اطلاعات کسب‌شده در مرحله اول و برگزاری جلسات هم‌اندیشی چارچوب کلی سامانه تدوین شد. وظایف، محتوی و قابلیت‌های سامانه در این چارچوب مطرح شد. چارچوب پیشنهادی برای نظرسنجی در اختیار 20 نفر از متخصصان بالینی و متخصصان فن‌آوری اطلاعات قرار داده شد و پس‌ازانجام نسبت روایی محتوایی پاسخ‌ها، مهم‌ترین موارد قرارگیری در سامانه، در هر بخش مشخص شد.
مرحله 2 تعیین عناصر داده و قوانین بالینی مرتبط با تشخیص و درمان آسیب‌ها چشمی و تعیین نسبت روایی محتوای آن‌ها
در این قسمت بامطالعه متون تخصصی آسیب‌های چشمی، مقالات علمی، مشاوره با اساتید حوزه چشم‌پزشکی، مطالعه پرونده‌های کاغذی و الگوبرداری از سامانه ثبت آسیب‌های سایر کشورها عناصر داده در پنج محور کلی استخراج شد و پس از سنجیدن نسبت روایی محتوایی آن‌ها با کمک اساتید مدیریت اطلاعات و متخصصان چشم عناصر داده نهایی برای قرارگیری در سامانه تعیین شدند. پس‌ازآن با توجه به کامل‌ترین تقسیم‌بندی آسیب‌های چشمی، قوانین مرتبط با آسیب هر بخش چشم و درمان مرتبط با آن استخراج و روایی آن‌ها با استفاده از نظرات متخصصان چشم سنجیده شد.
در این بخش ارائه توصیه‌های درمانی و پیگیری‌های بعدی مدنظر است.
مرحله 3 مدل‌سازی مفهومی سامانه: جهت مدل‌سازی مفهومی سامانه از زبان مدل‌سازی یکپارچه UML برای بازنمایی مدل مفهومی استفاده شد که از نرم‌افزار enterprise architect برای ترسیم نمودارها استفاده شد.
مرحله 4 ایجاد سامانه (طراحی فیزیکی) با مدل‌سازی قوانین، طراحی معماری و برنامه‌نویسی و سپس پیاده‌سازی سامانه در محیط وب بعد از آموزش کاربران و تهیه ملزومات سخت‌افزاری و نرم‌افزاری سامانه.
برای پیاده‌سازی این سامانه مبتنی بر وب، از یک معماری چهار لایه در چارچوب ASP.NET و از روش MVC بر روی سرویس‌دهنده استفاده شد. برنامه‌نویسی در محیط ویژوال استودیو و با زبان برنامه‌نویسی C# در پلتفرم فن‌آوری Dot Net Framework کد نویسی شد. برای ذخیره‌سازی داده‌ها نیز، پایگاه داده SQL server به‌کاربرده شد. برای سرویس‌های پیامکی از وب‌سرویس‌های WSDL بهره گرفته شد. هر وب‌سرویسی که بر روی اینترنت قرار می‌گیرد، دارای یک فایل WSDL است که مشخصات، مکان و نحوه استفاده از وب‌سرویس را توضیح می‌دهد. درواقع WSDL مشخص‌کننده استاندارد ارتباطی بین وب‌سرویس و استفاده‌کنندگان است.
مرحله 5 ارزیابی کارکرد، کاربردپذیری و ارزیابی صحت و مناسب بودن محتوا و فرایند ارزیابی برای سامانه.
جهت اجرایی شدن سامانه در طی یک جلسه، نحوه کارکرد سامانه، چگونگی کاربرد و تعامل با سامانه به کاربران نهایی آموزش داده شد
برای ارزیابی سامانه مدیریت اطلاعات آسیب‌های چشمی از دو روش کمی و کیفی استفاده شد. ارزیابی کیفی سامانه از ابتدایی‌ترین مراحل توسعه سامانه تا مراحل نهایی به‌صورت مداوم انجام‌شده و اصلاحات لازم اعمال‌شده است. برای ارزیابی کمی سامانه از پرسشنامه استاندارد SUS استفاده شد؛ و برای ارزیابی کارکرد سامانه اطلاعات بیماران مراجعه‌کننده در طی یک سال به مرکز چشم‌پزشکی موردنظر وارد سامانه شد و گزارشات مختلف استخراج شد.
4. آیا مطالعه مشابهی در این زمینه در ایران انجام‌شده است؟
بر اساس مطالعات پژوهشگران مطالعه مشابهی در ایران انجام‌نشده است.
5.   آیا مطالعه مشابهی در این زمینه در خارج از کشور انجام‌شده است؟
در سطح جهانی حدود بیست‌وشش کشور، سامانه ثبت آسیب‌های چشمی دارند. تمایز کار این سامانه اضافه کردن قوانین بالینی در حوزه تشخیص و درمان آسیب‌های چشمی است. علاوه بر این امکان پیگیری هوشمند این بیماران از طریق سامانه امکان‌پذیر شده است.

6.   مهم‌ترین مانع انجام طرح خود در مراحل مختلف را چه می‌دانید؟
ازآنجایی‌که در دانشکده پیراپزشکی از راهنمایی اساتید باتجربه در این حوزه استفاده شد و علاوه بر این مرکز چشم‌پزشکی الزهرا (س) دانشگاه علوم پزشکی زاهدان قطب چشم‌پزشکی جنوب شرق کشور محسوب می شود. در این قسمت نیز از راهنمایی اساتید بالینی خبره استفاده کردیم خوشبختانه مانع خاصی وجود نداشت.
7.   نتیجه و دستاورد پژوهش خود را چه می‌دانید؟
این پژوهش باهدف توسعه سامانه مدیریت اطلاعات آسیب‌های چشم بوده است. رویکرد این سامانه به‌گونه‌ای است که بتواند ضمن ثبت کامل داده¬های این بیماران، تقسیم‌بندی انواع آسیب¬ها و توصیه¬های درمانی مرتبط با نوع آسیب، زمان ویزیت‌های بعد از ترخیص را به بیماران ارائه دهد. این سامانه در قالب یک سامانه مدیریت اطلاعات مبتنی بر دانش در محیط وب طراحی گردید. ازآنجایی‌که که اکثر افراد با آسیب چشمی نیاز به پیگیری‌های مکرر برای تکمیل روند درمان دارند لذا این سامانه ابزاری مفید در جهت اطلاع‌رسانی به افراد آسیب‌دیده و خانواده‌هایشان خواهد بود. قطعاً این عملکرد منجر به بهبود کیفیت مراقبت از این بیماران و همچنین کاهش هزینه‌ها خواهد شد. علاوه بر این به‌عنوان یک ابزار آموزشی و پژوهشی برای دانشجویان تخصصی چشم و محققان قابل‌استفاده است؛ اما دستیابی به این اهداف نیاز به همکاری و مشارکت ذی‌نفعان در کاربرد عملی سامانه خواهد داشت. مدیران و سیاستگزاران حوزه چشم‌پزشکی با تدوین استراتژی‌های مناسب برای یکپارچه‌سازی سامانه طراحی‌شده با سیستم اطلاعات بیمارستانی و انجام برنامه‌ریزی عملیاتی برای اجرایی نمودن سامانه در سطح ملی، میزان مشارکت ذی‌نفعان را افزایش خواهند داد.
8. از کار شما چند مقاله تهیه‌شده است؟
فعلاً سه مقاله تهیه‌شده است.
دکتر مرجان قاضی سعیدی و دکتر رضا صفدری اساتید راهنما و دکتر شراره رستم نیاکان، دکتر علی‌رضا مالکی و دکتر یوسف مهدی پور اساتید مشاور این پژوهش بودند. دکتر فرخنده اسدی، دکتر کوروش شهرکی، دکتر جبرائیل فرضی، دکتر لیلا شاهمرادی و دکتر نیلوفر محمدزاده داوری آن را بر عهده داشتند.