به گزارش روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی تهران مجتمع بیمارستانی امام خمینی (ره) ششمین جلسه کمیته مرگ‌ومیر و عوارض مجتمع چهارشنبه 22 تیرماه 1401 با حضور دکتر امیرحسین اورندی معاون درمان، دکتر شهاب رفیعیان دبیر علمی کمیته، دکتر مصطفی محمدی رئیس ICU جنرال و نماینده معاون امور دانشگاهی در این کمیته، دکتر محمد افضلی مقدم رئیس بخش اورژانس، دکتر زهرا صفاریان رئیس بخش پوست، دکتر سامرند فتاح قاضی رئیس ICU اورژانس، دکتر مرتضی نوع‌پرست هیئت‌علمی گروه جراحی عروق، پرستو آریاملو مدیر پرستاری، دکتر اسمعیل محمدنژاد سوپروایزر کنترل عفونت، فاطمه حمیدی فر مسئول ایمنی بیمار و سایر اعضا به‌منظور بررسی علمی دلایل آسیب‌های پوستی بیماران موردمطالعه حین اعمال جراحی در سالن شورای ریاست برگزار شد.

دکتر اورندی یکی از نقاط قوت مراقبت پرستاری را کنترل کامل بیماران قبل از خروج از اتاق عمل عنوان و از اقدامات کادر پرستاری مجتمع در این حوزه قدردانی کرد و گفت: این اقدام در درازمدت قطعاً منجر به کاهش خطاهای اتاق عمل می‌شود.

معاون درمان مجتمع در ادامه افزود: تشخیص و ترمیم ایرادهای ساختاری و خطاهای نیروی انسانی از طریق اصلاح فرآیندها، نظارت مستمر و آموزش‌های دوره‌ای اثربخش امکان‌پذیر است. هدف از چک‌لیست‌های پایش اتاق عمل، بروکراسی اداری و اضافه کردن کاغذ به پرونده‌ها نیست؛ مسئله حائز اهمیت، نظارت بر همه جوانب ایمنی بیماران در انواع اعمال جراحی، تغییرات ناشی از پوزیشن های مختلف بیمار حین جراحی و بازه زمانی هر عمل است. عمل جراحی یک کار تیمی است و همه افراد تیم در تحقق آن به‌نوبه خود نقش دارند.

وی در خصوص ضرورت گزارش دهی به‌موقع کادر پرستاری گفت: این موضوع باید جدی گرفته شود چراکه هرگونه اهمالی در آن غیرقابل‌جبران است. موضوع ایمنی سازه‌های بیمارستانی و ایمنی بیمار نیز از الزامات اعتباربخشی و به‌شدت موردتوجه مسئولان دانشگاه و مجتمع است که باید در اولویت کارها قرار گیرد.

دکتر رفیعیان خطاهای انسانی را جدا از مسئله تجهیزات پزشکی یکی از عوامل اصلی بروز آسیب‌های جلدی حین عمل خواند و گفت: هدف این نشست، استخراج نکات مغفول مانده است. توجه به محل نصب پلیت، عدم اتصال بدن بیمار با فلز و خیس نبودن محیط جراحی مهم است و نباید در حاشیه قرار گیرد. جراح و تیم همراه باید همواره در حین عمل نسبت به این موضوع حساس بوده و به‌دقت نکات مربوط به ایمنی بیمار را در اتاق عمل کنترل کنند.

دکتر صفاریان در تشریح نواحی احتمالی، شدت و عمق انواع سوختگی‌های بیمار در اتاق عمل و نحوه افتراق آن‌ها از هم تأکید کرد: تیم جراحی باید به‌ویژه در اعمال جراحی طولانی‌مدت به‌تمامی مسائل ایمنی در هنگام تغییر پوزیشن بیمار توجه کنند. امکان افتراق نوع سوختگی 100 درصد نیست ولی با توجه به مکانیسم سوختگی تا حدی قابل حدس است. سوختگی‌های بیماران در حین اعمال جراحی، عمدتاً از نوع الکتریکی (electrical) یا شیمیایی (chemical) هستند. از دستگاه الکتروکوتر برای سوزاندن یا ایجاد برش‌های دقیق در محل جراحی و آغاز کار استفاده می‌شود. مکانیسم کار با کوتر بر این اساس است که جریان الکتریکی از طریق کابل‌های مربوط به قلم کوتری (الکترود) و از نوک قلم به بدن بیمار منتقل می‌شود. سپس جریان الکتریکی از طریق الکترود برگشتی به دستگاه بازمی‌گردد. اگر به هر دلیلی سطح مقطع خروجی جریان کاهش یابد مانند آنچه در ورودی جریان اتفاق می‌افتد، رخ می‌دهد و با سوختگی همراه خواهد بود که به دلیل قدرت نفوذ جریان این سوختگی عمیق است. به‌طورکلی محل سوختگی‌های الکتریکال در محل نصب پلیت روی می‌دهد. این‌که چرا در استفاده از الکتروکوتر گاهی شاهد سوختگی در نواحی دیگر هستیم ناشی از عدم توجه به تجمع مایع در زیر بدن بیمار یا اتصال نقاطی از بدن بیمار به فلز است؛ چراکه باعث تغییر محل خروجی جریان الکتریکی می‌شود.

وی در ادامه توضیحاتش افزود: سوختگی‌های شیمیایی که معمولاً به دلیل ماندگاری بتادین روی پوست بیمار است یک نوع درماتیت بوده و شروع زائده با اگزما و تغییرات در سطح پوست است. ولی در مواردی که پوست صاف و کبود است سوختگی شیمیایی نیست. از طرفی در بیمارانی که مدت طولانی تحت مراقبت‌های ویژه قرار دارند، امکان ایجاد آلوپسی هست که اگر در مراحل اولیه به آن دقت شود قابل‌پیشگیری و درمان خواهد بود. توجه و رصد دقیق پوست بیمار در کاهش عوارض و آسیب‌های جلدی بسیار مؤثر است.

دکتر نوع‌پرست نپذیرفتن خطاها را یکی از علل تکرار آن‌ها دانست و گفت: مقصود غایی این جلسات بیان خطاها و جلوگیری از تکرار آن‌هاست. به نظر می‌رسد تهیه چک‌لیست برای کنترل گام‌به‌گام نکات مطرح‌شده در اتاق عمل می‌تواند به اصلاح فرآیند موجود کمک کند.

دکتر سامرند فتاح قاضی در این خصوص گفت: محل نصب پلیت مهم است و باید بدون نشتی و بدون هرگونه تماس بیمار با فلز، نزدیک‌ترین محل به محل جراحی انتخاب شود به‌خصوص هنگامی سرم زیاد مصرف می‌کنیم توجه به این نکات الزامی است چون منجر به سوختگی می‌شود.

حمیدی فر نیز با تاکید بر ضرورت ثبت دقیق گزارش‌های پزشکی و پرستاری در پرونده بیمار گفت: سوختگی یکی از چالش‌هایی است که بیمارستان را درگیر می‌کند و تنها از طریق مستندسازی صحیح و دقیق می‌توانیم در مراجع قضایی پاسخگو بوده و از عملکرد مجموعه درمانی دفاع کنیم. آنچه در این حوزه از نظارت و آموزش مهم‌تر است نگرش فردی کارکنان است، باید اهمیت موضوع به‌قدری در عمل برای افراد ملموس شود که به رفتار دائمی بدل شود.