به گزارش روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی تهران مجتمع بیمارستانی امام خمینی (ره) دکتر علی جعفریان رئیس بخش پیوند کبد این مرکز، 6 مرداد 1400 به مناسبت روز جهانی هپاتیت در گفت‌وگویی به خطرات ناشی از عدم کنترل و درمان قطعی بیماری‌های هپاتیت اشاره و تشریح کرد: دو نوع عمده هپاتیت که به‌صورت ویروسی و غیر ویروسی (با ماهیت اتوایمیون) شناخته می‌شوند اگر به‌موقع کنترل نشوند و درمان قطعی نگیرند به‌تدریج عملکرد کبد مختل شده و تغییرات هماتومیک اتفاق می‌افتد. بافت کبد چروکیده و سفت می‌شود و کبد شروع به نارسا شدن می‌کند. گردش خون در شکم دچار اختلال می‌شود، فشارخون در وریدهای شکم بالا می‌رود و خونریزی گوارشی رخ می‌دهد که منجر به زردی و جمع شدن مایع در شکم (Ascites) و اختلالات هوشیاری و درنهایت پیشرفته بیمار به کما می‌رود؛ بنابراین هپاتیتی که درمان نشود به سیروز کبدی تبدیل می‌شود.

وی در ادامه افزود: موارد حاد هپاتیت معمولاً با علائم بالینی قابل‌تشخیص هست. البته گاهی هم تشخیص دشوار است. ولی نشانه واضح آن زردی است. در این مرحله با سونوگرافی، تست‌های آزمایشگاهی و روش‌های تصویربرداری معمولاً قابل‌تشخیص است. هپاتیت A خودش کنترل می‌شود و ما فقط از بیمار مراقبت می‌کنیم تا فاز بیماری بگذرد. هپاتیت‌های B و C درمان می‌خواهد. هپاتیت B سال‌هاست که درمان دارد ولی 100 درصد نیست و معمولاً بیمار باید در تمام طول عمرش دارو مصرف کند. هپاتیت C سال‌ها درمان نداشت ولی الآن درمان قطعی دارد. در موارد حاد هم اگر به‌موقع مراجعه و تشخیص داده شود، هم علتش مشخص می‌شود و هم راه درمانش هست. در هپاتیت‌های اتوایمیون داستان یک بیماری مزمن است که با تظاهراتی آغاز و ممکن است سال‌ها با بیمار همراه باشد. درمان هپاتیت‌های اتوایمیون متفاوت است و درواقع درمان‌های کنترل‌کننده محیط التهاب و فاز تخریب بافت کبد است که باید با آن پیش رفت؛ اما وقتی بیمار به فاز سیروز کبدی می‌رود دیگر از فاز هپاتیت خارج می‌شود و در مرحله جدیدی به نام نارسایی کبدی است.

دکتر جعفریان هپاتیت B و C را زمینه‌ساز سرطان کبد خواند و تصریح کرد: ابتلا به این هپاتیت‌ها صرف‌نظر از این‌که مزمن بشود یا نه ریسک سرطان بافت کبد را بالا می‌برد؛ بنابراین مهم است این بیماری‌ها پیشگیری و در صورت ابتلا به‌موقع درمان شوند. به‌خصوص این‌که واکسیناسیون هپاتیت B در کشور هست البته احتمال ابتلا را صفر نمی‌کند.

رئیس بخش پیوند کبد مجتمع در خصوص ظرفیت‌های درمانی بیماری‌های هپاتیت و پیوند کبد در دانشگاه و کشور توضیح داد: هپاتیت‌های ویروسی اگر به‌موقع شخیص داده شود درمانشان در کشور ممکن هست. داروهای هپاتیت‌های B و C در کشور وجود دارد و حتی داروهای هپاتیت C که قبلاً بسیار گران بود الآن خیلی ارزان شده و تحت پوشش بیمه است. در بیماران مبتلا به هپاتیت C که بیماری حالت مزمن پیداکرده قبل از این‌که درمان هپاتیت C وجود داشته باشد و در بیماران مبتلا به هپاتیت B که بیماری به سمت تخریب کبد رسیده و درنهایت نیازمند به پیوند کبد هستند؛ امکان پیوند کبد در کشور هست. البته مثل همه جای دنیا چالش‌های پیوند عضو مثل کفایت دهنده مرگ مغزی یا کمبود دهنده نسبت به گیرنده عضو وجود دارد که چالش‌های جهانی است.

دکتر جعفریان با اشاره به سیستم ثبت آمار پیوند کبد در این مرکز افزود: طبق مطالعات آماری انجام‌شده بر روی اطلاعات 1300 بیماری که تاکنون در این مرکز پیوند کبد شده‌اند حدود 45 درصد نارسایی‌های کبد به علل هپاتیت‌های ویروسی (هپاتیت B حدود 13 درصد و هپاتیت C حدود 10 درصد) و هپاتیت‌های اتوایمیون (حدود 20 درصد) است. گزارش‌های این مرکز هم به‌صورت داخلی در کمک به تصمیم‌گیری‌ها و هم به‌صورت بین‌المللی ارائه می‌شود. خوشبختانه طبق آمار میزان عود بیماری در بیمارانی که پیوند شدند خیلی بالا نیست. در درصد کمی از بیماران مبتلا به هپاتیت B بعد از پیوند کبد علی‌رغم مصرف دارو احتمال عود بیماری هست. بیماران هپاتیت C تقریباً درمانشان قطعی است. در بیماران مبتلا به هپاتیت اتوایمیون هم موفقیت پیوند کبد بالاست بااین‌حال ریسک عود بیماری وجود دارد چون ماهیت بیماری این است که خود بدن آنتی‌بادی تولید می‌کند ولی درصد عود خیلی بالا نیست و تقریباً اغلب کسانی که پیوند کبد می‌شوند به زندگی عادی برمی‌گردند.

وی عملکرد حوزه پیوند کبد دانشگاه و کشور را با توجه به نتایج به‌دست‌آمده قابل‌رقابت با جهان خواند و گفت: البته به این معنی نیست که همه امکانات و تجهیزات روز مراکز پیشرفته دنیا را در اختیارداریم و حتی با کمبود برخی داروها و نیروهای انسانی هم در این حوزه مواجهیم. بااین‌همه نتایج ما در پیوند کبد قابل‌رقابت است و می‌توان گفت در منطقه غرب آسیا و شمال آفریقا جزو کشورهای پیشرو هستیم.

رئیس بخش پیوند کبد مجتمع با اشاره به ظرفیت فوق‌العاده کشور در حوزه گردشگری سلامت گفت: به دلیل پایین بودن تعرفه پیوند کبد در منطقه مزیت رقابتی بالایی نسبت به کشورهای فعال منطقه اعم از ترکیه، عربستان و مصر در حوزه پیوند عضو و به‌طور خاص پیوند کبد داریم. ولی در حال حاضر به علت پاندمی کرونا که مسئله توریسم منتفی است توریسم سلامت هم غیرفعال است.

دکتر جعفریان بابیان این‌که بخش پیوند کبد مجتمع از ابتدای بحران تاکنون فعال بوده افزود: در هیچ حالتی بخش را تعطیل نکردیم برای این‌که بیمارانی که نیازمند به پیوند فوری هستند بدون پیوند کبد از بین می‌روند. ما حتی ریسک کرونا را هم پذیرفتیم و در تمام هفده ماه گذشته اگر مرگ مغزی فعال بود بخش پیوند هم فعال بود. من و همکارانم در تمام این مدت هرروز بیماران بخش را ویزیت می‌کردیم.

وی در پایان از مردم خواست تا برای کمک به کاهش بار بیماری هپاتیت هم برای خود و هم کشور در درازمدت، علائم هپاتیت را جدی بگیرند و تأکید کرد: مردم باید واکسیناسیون هپاتیت B را انجام دهند، بهداشت فردی را در مکان‌های پرخطر که احتمال تماس خونی وجود درد رعایت، در صورت مشاهده علائم به‌موقع به پزشک مراجعه و درمان خود را تا بهبودی کامل پیگیری کنند.