عدم تعادل جمعیت میکروبی روده منجر به پیامدهای سلامتی بدن میزبان می شود

به گزارش روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی تهران پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم، در این برنامه علمی (جهت مشاهده برنامه در آپارات اینحا را ببینید)که دارای امتیاز بازآموزی برای گروه های هدف بود، دکتر باقر لاریجانی، دکتر فرشاد شریفی، دکتر سید داور سیادت، دکتر مهناز سنجری، دکتر هانیه السادات اجتهد و دکتر سمیرا تراشی در خصوص جنبه های مختلف تاثیر میکروبیوم روده بر بیماری های شایع دوران سالمندی به ایراد سخن پرداختند. 

دکتر لاریجانی در ابتدای جلسه با بیان این که میکروبیوتای بدن انسان جامعه ای پویا از میکروارگانیسمها است و بدن انسان میزبان بیش از 100 تریلیون باکتری است، گفت: میکروبیوتای روده برای حفظ فیزیولوژی طبیعی و تولید انرژی در طول زندگی مهم است.

وی ادامه داد: عوامل محیطی بیرونی مانند مصرف آنتی بیوتیک، رژیم غذایی، استرس، شیوه زندگی و بیماری در کنار ژنوم میزبان به طور مداوم بر تنوع و عملکرد میکروبیوتای روده تأثیر میگذارند و پیامدهایی برای سلامت انسان دارند.

استاد ممتاز دانشگاه علوم پزشکی تهران افزود: جمعیت میکروبی روده از بدو تولد تشکیل می شود و از حالت نابالغ در دوران پس از زایمان به یک اکوسیستم پیچیده تر و متنوع تر در بزرگسالی تبدیل می شود. عدم تعادل در حالت طبیعی آن ممکن است با پیامدهای منفی در سلامت میزبان همراه باشد و به اختلالات گوارشی، ایمونولوژیک و عصبی از جمله بیماری التهابی روده، سرطان روده بزرگ و سندرم روده تحریک پذیر، زخم معده، بیماری کبد چرب غیر الکلی، چاقی و سندرم های متابولیک، آسم، آتوپی و فشار خون بالا و تغییرات خلق و خو و رفتار به خصوص با افزایش سن منجر شود.

این فوق تخصص غدد تصریح کرد: با افزایش سن تنوع میکروبی روده کاهش می یابد در حالی که گونه های باکتریایی بی هوازی با افزایش سن افزایش می یابد.

دکتر لاریجانی به ارتباط بین میکروبیوم روده و سرطان اشاره کرد و گفت: در سال های اخیر شواهد بی شماری نشان داده اند که باکتری های بدن نقش تعیین کننده ای در تعیین وضعیت سلامت یا ابتلا به بیماری های پاتولوژیک از جمله سرطان و پاسخ به درمانهای شیمی درمانی و ایمونوتراپی دارند.

وی ادامه داد: میکروبیوتای روده در تولید ویتامین های گروه B و K، متابولیزه شدن ترکیبات رژیم غذایی، متابولیسم قند و چربی، ارتقاء سیستم ایمنی، جلوگیری از آسیب به غشای موکوسی روده و محافظت از روده در برابر نفوذ سیستمیک عوامل بیماری زا نقش دارد و هرگونه عدم تعادل در میکروبیوتا ممکن است منجر به اختلال در میکروبیوتای روده شود که با بیماری های مختلف از جمله سرطان در ارتباط است.

استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران با تشریح نقش میکروبیوم روده در عملکرد سیستم ایمنی و بروز التهاب گفت: جمعیت میکروبی روده نقش مهمی در بهبود عملکرد سیستم ایمنی بدن میزبان دارد و تأثیر نهایی آن توسعه ترکیب مفید میکروبیوم روده و ارتقاء پاسخ ایمنی در برابر عوامل بیماری زای روده است.

دکتر لاریجانی ادامه داد: تأثیر میکروبیوم بر عملکرد شناختی در سالمندی به عنوان یکی از گروه های سنی پرخطر در افت شناختی مشخص شده است.

وی در همین رابطه گفت: شواهد حاصل از مطالعات متعدد در مورد بیماری های مزمن که در ایجاد نارسایی شناختی وجود دارد، از تلاقی بین محور روده - مغز، میکروبیوم و لیپیدهای فعال زیستی پشتیبانی میکند برای مثال مطالعه اخیر نشان داده است  که از دست دادن تنوع باکتریایی در ترکیب میکروبیوتای مدفوع در افراد مسن با کاهش وضعیت بهداشتی، ضعف، تحلیل عضلانی، افسردگی سالمندان و التهاب ارتباط معناداری دارد.

فوق تخصص غدد درون ریز ادامه داد: ارتباط بین مغز و روده یک ارتباط دو طرفه است. همانطور که مغز عملکرد روده را تنظیم می کند، میکروبیوتای روده نیز می تواند بر کارکرد مغز تأثیرگذار باشد. میکروبیوتای روده با تولید متابولیت های مختلف و تحریک تولید هورمون های مختلف و در نتیجه اثر بر هیپوتالاموس، آمیگدال و هیپوکامپ، بسیاری از اعمال و رفتار انسان را تنظیم میکند.
دکتر لاریجانی در ادامه با اشاره به ارتباط بین میکروبیوتا و بهبود شکستگی های استخوانی گفت: در محل شکستگی استخوان، اسیدهای چرب زنجیره کوتاه (SCFA ها) که توسط باکتری های مفید در میکروبیوم تولید می شوند بر انواع مختلف سلول ها و فرآیندهای بیولوژیکی درگیر در بهبود شکستگی تاثیر می گذارد و به طور مستقیم بر روی انواع سلولهای درگیر در ترمیم شکستگی مانند استئوبلاست ها، استئوکلاست ها، کندروسیت ها و فیبروبلاست ها یا به طور غیرمستقیم با شکل دادن به یک پاسخ ضد التهابی و تنظیم کننده ایمنی مناسب عمل می کنند.

دکتر لاریجانی در انتها به ارتباط بین سندرم چاقی استئوسارکوپنیک که در آن اختلال در استخوان، عضله و بافت چربی به طور همزمان رخ می دهد، با میکروبیوتای تغییر یافته در افراد سالمند، به ویژه کسانی که در مراکز مراقبت طولانی مدت زندگی می کنند اشاره کرد.
در ادامه وبینار، دکتر سیادت، رییس مرکز تحقیقات میکروبیولوژی انستیتو پاستور به شرح عملکرد محور میکروبیوتای دستگاه گوارش- عضله پرداخت و تشریح کرد: از دست دادن باکتریهای مفید روده با افزایش سن، با بروز شرایط پیش التهابی در بدن همراه است و باعث تحلیل بافت عضلانی و بروز سارکوپنی می‌شود.

در بخش دیگری از وبینار، دکتر فرشاد شریفی، معاون پژوهشی مرکز تحقیقات سلامت سالمندی، با اشاره به روند رو به رشد جمعیت سالمندان در ایران و جهان، تغییرات میکروبیوتا را از جمله مکانیسم‌های دخیل در پروسه سالمندی و اختلال در عملکرد شناختی و دمانس دانست و به مدلهای مختلف سالمندی در مطالعات حیوانی اشاره کرد.

دکتر مهناز سنجری، معاون پژوهشی مرکز تحقیقات استئوپروز پژوهشگاه، میکروبیوتای دستگاه گوارش را عاملی موثر در پیشگیری از بروز پوکی استخوان و پروسه بهبود شکستگی ها دانست. وی به انواع مداخلات میکروبیوم از جمله پروبیوتیکها، پره بیوتیک‌ها و سین بیوتیک‌ها در بهبود سلامت استخوان‌ها اشاره کرد.

دکتر هانیه السادات اجتهد، دبیر علمی این وبینار و عضو هیئت علمی پژوهشگاه نیز به نقش متقابل کیفیت رژیم غذایی دریافتی بر ترکیب میکروبیوتای روده سالمندی و سندرمهای پیری همراه با آن اشاره کرد و رژیم های بر پایه گیاهخواری، رژیم مدیترانه ای و الگوی غذایی آسیای شرقی را بر ترکیب میکروبیوتای سالم در دوران سالمندی موثر دانست.

وی مصرف غذاهای فراسودمند از جمله مواد غذایی سرشار از پلی فنلها و محصولات غذایی پروبیوتیک را در اصلاح ترکیب میکروفلور روده تاثیرگذار دانست و به نقش ویژه پروبیوتیک های نسل جدید و پست بیوتیک‌ها برای سالمندان اشاره کرد.

در انتهای وبینار، دکتر سمیرا تراشی از محققین ارشد انستیتو پاستور ایران، به نقش ترکیب میکروبیوتای روده در پیشگیری از بروز سکته مغزی در سالمندان اشاره کرد.