گالری عکس
به گزارش روابط عمومی معاونت فرهنگی، اولین جلسه هم اندیشی 'بررسی شاخص های الگوی شادی در اسلام' با حضور پژوهشگر برتر حوزه و دانشگاه حجت الاسلام و المسلمین دکتر عباس پسندیده و جمعی از مدیران حوزه های فرهنگی دانشگاه و نیز کارشناسان فرهنگی معاونت فرهنگی برگزار شد؛ در ابتدا دکتر حسن برکتی مدیر مولفه های اجتماعی سلامت معاونت فرهنگی ضمن خوشامد گویی به حاضرین و مدرس دوره، هدف از برگزاری این جلسه را ارائه راهکارهایی برای ترویج شادی سالم مبتنی بر آموزه های اسلامی در سطح مراکز آموزشی، درمانی و پژوهشی دانشگاه دانست.
دکتر پسندیده به بررسی شادکامی پرداخت و افزود: شادکامی دو رکن اساسی دارد: یکی «خیر» و دیگری «سرور».
در دیدگاه اسلام، سعادت در دو سطح دنیوی و اخروی تعریف می شود که سطح دنیوی آن، هر چند مقتضیات حیات دنیوی را به رسمیت می شناسد، امّا در راستای سعادت اخروی قرار می گیرد. بر این اساس، شادکامی، عبارت است از: زندگی مبتنی بر خیر همراه با سرور که از دنیا آغاز می شود و در آخرت تداوم می یابد و جاودانه می شود.
وی در بخش دیگری از صحبت های خود افزود: ساختار احساس شادکامی از دو جزء اساسی «رضامندی» از تقدیر و «نشاط» تشکیل می شود. البته متناسب با انواع تقدیر، رضامندی چهار قلمرو دارد: خوشایندها، ناخوشایندها، بایدها و نبایدها. اصطلاحات خاص هر کدام از این قلمروهای چهارگانه نیز عبارت اند از: «شکر» در خوشایندها؛ «صبر» در ناخوشایندها؛ «رغبت» به بایدها(طاعت)؛ و «کراهت» از نبایدها(معصیت). همچنین متناسب با ابعاد انسان، نشاط به دو بخش مادی و معنوی تقسیم می شود.
شادکامی یک مبنای اساسی دارد و آن، توحید است. از این مبنای اساسی، مبانی انسان شناختی، جهان شناختی و دین شناختی مربوط به شادکامی سرچشمه می گیرند.
مؤلّفه های دوگانۀ رضامندی و نشاط، هر کدام یک پایۀ نظری مشخّص دارند؛ نظریه رضامندی، «خیرباوری» و نظریۀ نشاط، «شادی و لذّت» است. این بدان معناست که برای تأمین رضامندی باید خیرباوری و برای تأمین نشاط باید لذّت را به وجود آورد. البته هر کدام از این دو، مباحث خاصی دارند که در جای خود بدان پرداخته شده است.
پسندیده ادامه داد: بررسی ها نشان دادند که گذشته از پایۀ نظری، برای تأمین رضامندی و نشاط، یک سری عوامل نیز وجود دارند. در بحث رضامندی که چهار حوزه دارد، عواملی وجود دارند که این موانع را کنار می زنند و فرایند رضایت را تسهیل می کنند. نکتۀ مهم این که این عوامل، خود دو گروه اند: یکی عوامل مشترک در هر دو حوزۀ خوشایند و ناخوشایند، و دیگری عوامل اختصاصی هر کدام از موقعیت های چهارگانۀ رضامندی. در بحث نشاط نیز عواملی وجود دارند که لذّت کامل و بدون پیامد منفی را تأمین می کنند.
در بررسی تطبیقی میان دیدگاه اسلام و روان شناسی مشخص شد که در بارۀ شادکامی، دو رویکرد در روان شناسی وجود دارد: یکی لذّت گرا و دیگری سعادت گرا، که دومی با منطق اسلام، هماهنگ تر است. در بعد نظری نیز نظریه های متفاوتی ارائه شده اند و هر کدام نیز عواملی را مطرح کرده اند. هر چند در مواردی هماهنگی میان این نظریه ها و عوامل با دیدگاه اسلام به چشم می خورد، امّا در مجموع، از سویی سکولارند و رنگ توحیدی ندارند؛ از دیگر سو، با همه یا برخی از واقعیت های حیات انسانی منطبق نیستند؛ و از جهت سوم، فراگیر و همه جانبه نیستند و به بخشی از ابعاد پرداخته اند؛ و از جهت چهارم نمی توانند تداوم شادکامی در حیات اخروی را تأمین کنند.
وی در پایان در جمع بندی مسائل افزود: این که برای تحقّق شادکامی باید الگوی «زندگی موحّدانه» را که به معنای توحیدباوری (ایمان) و تنظیم زندگی بر اساس آن است اجرا نمود. در این الگو، شادکامی توسط خداوند، تقدیر و تدبیر می شود؛ امّا تحقّق آن، به واکنش مناسب فرد بستگی دارد. از این رو، فرد باید «واقعیت های توحیدی» مربوط به شادکامی را بشناسد (واقعیت شناسی توحیدی) و خود و زندگی اش را با آن هماهنگ سازد (هماهنگ سازی با واقعیت های توحیدی). نتیجه آن می شود که زندگی، به طور کلّی، معنایی خدایی پیدا می کند و فرد بر اساس آن، همۀ تقدیرهای خدا را به طور کلّی، خیر ارزیابی می کند و به رضامندی کلّی می رسد. در ابعاد چهارگانۀ زندگی نیز، از سویی نسبت به نعمت ها «شکرگزار» و نسبت به بلاها «بردبار» می گردد و از دیگر سو، نسبت به طاعت، «رغبت» پیدا می کند و آن را «انجام» می دهد و نسبت به معصیت، «کراهت» پیدا می کند و آن را «ترک» می نماید. همچنین با رویکردی توحیدی، به لذّت مادی و معنوی با شرایط مشخّص شدۀ آن می پردازد و لذا نشاط را نیز تأمین می کند. بدین سان، از ترکیب رضامندی و نشاط با اجزای آنها، احساس شادکامی تحقّق می یابد. این الگو می تواند مورد استفادۀ برنامه ریزان برای افزایش شادکامی در جامعه قرار گیرد. همچنین تک موضوعات خرد این پژوهش و موضوعات پیرامونی آن می تواند مسئلۀ تحقیقات روان شناختی قرار گیرد و با تهیۀ مداخله ها، ساخت تست ها و مانند آن، ادبیات روان شناختی آن نیز تکمیل گردد.
سپس تعدادی از اعضای حاضر به  بیان نظرات و دیدگاههای خود درباره موضوعات مطرح شده پرداختند.
در پایان، دکتر رستمیان معاون فرهنگی دانشگاه ضمن تشکر از حضور حجت الاسلام و المسلمین دکتر پسندیده و مدیران و کارشناسان در این جلسه، با تاکید بر افزایش شادی و نشاط در میان کارکنان، دانشجویان و اعضای هیات علمی، افزود: باید هدف غایی این دست از جلسات علاوه بر ارتقا سطح شادکامی در میان دانشگاهیان انتقال  شادکامی به جامعه مخاطب خدمت گیران و بیماران مراجعه کننده به مراکز بهداشتی درمانی تحت پوشش دانشگاه باشد. وی در ادامه اظهار امیدواری کرد تا جلسات بعدی این کارگاه به صورت کاربردی باشد و به عملیاتی شدن مباحث مطرح شده در سطح دانشگاه بیانجامد.
خبر: مرتضی عبدالوند
عکس: حسین میری